نقش برجسته شکارگاه خسرو دوم (؟) در تاق بستان و الگوپذیری از آن در نقش برجسته تنگ واشی فتحعلی شاه قاجار

نقش مایه شکار از نخستین نقاشی های دیواری دوران پارینه سنگی درون غارها تا تکامل یافته ترین دست ساخته های امروزی در هنر ایران وجود داشته و در مسیر تاریخ هنر و طی فرایند شکل گیری فرهنگ های مختلف ، مفاهیم گوناگونی را در درون خود پرورده است. این روند تکاملی در دوران تاریخی و خصوصاً دوره ساسانی مفهومی فراتر از شکار صرف به خود می گیرد ، به طوری که یکی از رایج ترین موضوعات هنر و فرهنگ دوره ساسانی صحنه شکار است و در این زمینه شاهان ساسانی اقدام به تأسیس مکان هایی خاص با عنوان شکارگاه و یا باغ شکار کرده اند. این پژوهش در نظر دارد به بررسی مفهوم شکار در دوره ساسانی ، به ویژه اهمیت محوطه های شکارگاهی دوره خسرو دوم بپردازد ؛ بدین منظور شکارگاه خسرو دوم در تاق بستان و نقوش حک شده شکار گراز و گوزن در دو طرف تاق بزرگ تاق بستان مطالعه شده و تأثیر آن بر شکل گیری شکارگاه فتحعلی شاه در تنگ واشی ، و همچنین نقش برجسته او در این مکان ، بررسی شده است. مطالعه نقوش شکارگاه تاق بستان ، تأثیرپذیری آنها را از نقاشی های دیواری مربوط به شکار اواخر دوره اشکانی و دوره ساسانی مشخص کرده است ، به طوری که خود نقاشی های دیواری مربوط به شکار دوره ساسانی خود متأثر از نقاشی های دیواری دوره اشکانی اند. نقوش شکارگاهی تاق بستان بر نقوش شکار در دوران اسلامی تأثیر گذاشته است که نمود این تأثیرات را در مینیاتورهای دوره اسلامی می توان دید. چنانچه اوج آن در دوره قاجار و به گونه ای دیگر تجلی پیدا می کند ؛ بارزترین نمود این تأثیرپذیری در دوره قاجار ، نقش برجسته شکار شاهی فتحعلی شاه در تنگ واشی است. مطالعات صورت گرفته در این پژوهش نشان می دهد ، با وجود اینکه دو نقش برجسته مذکور از نظر مضامین به هم شباهت دارند ، اما هدف از ایجاد آنها متفاوت بوده است.

Keywords:

شکارگاه , شکار , تاق بستان , تنگ واشی , نقش برجسته