تحلیل محتوای برنامه های فرهنگی دوره متوسطه بر اساس نمادهای ملی و مذهبی

پژوهش حاضر با هدف شناخت فعالیت های فرهنگی دوره متوسطه از حیث تاثیرگذاری بر شکل گیری و تقویت هویت ملی و مذهبی نوجوانان انجام گرفت. بدین منظور، با بهره گیری از روش توصیفی و تکنیک تحلیل محتوا، برنامه های مصوب فرهنگی و مذهبی دوره متوسطه در سال تحصیلی 1390 مرتبط با نمادهای هویت ملی و مذهبی تجزیه و تحلیل شد. جامعه مورد مطالعه، کلیه برنامه های فرهنگی مصوب معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش را در بر می گیرد. پژوهشگر در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند دفتر فضا سازی قرآنی و دفتر فرهنگی هنری را به دلیل احتمال بیشتر برنامه های فرهنگی جهت تحلیل انتخاب نمود. ابزار گردآوری داده ها کلیه اسناد و مدارک مربوط به برنامه های فرهنگی دوره متوسطه در دو دفتر مزبور است. نتایج پژوهش نشان می دهد که این برنامه ها با هدف هویت بخشی به نسل نوجوان به نمادهای هویت ملی و مذهبی توجه می نماید. اما این توجه متوازن و متعادل نیست. در حیطه مولفه های ملی، نمادهای دفاع از سرزمین، پرچم، سرود ملی و شعر و ادب بیشترین توجه را به دست آورده است. برنامه های مربوط به جشن های ملی نیز محدود به دهه فجر و سالروز آزادسازی خرمشهر شده است. همچنین میزان توجه به نمادهای آثار و بناهای تاریخی، لباس ایرانی محدود و مقطعی است. در حیطه مولفه های مذهبی، نمادهای هویت دینی که انعکاس دهنده ارزش های دینی در یک جامعه مذهبی است، جلوه و برجستگی بیشتری در مقایسه با نمادهای هویت ملی در این برنامه ها داشت. برنامه های فرهنگی دوره متوسطه بیشترین توجه را به کتاب آسمانی (قرآن مجید)، مناسک مذهبی واجب، ایثار و شهادت نشان دادند. در مجموع، داده ها بیانگر توجه بیشتر برنامه های فرهنگی به ارزش های مذهبی در مقایسه با ارزش های ملی است.

Keywords:

دوره متوسطه , فعالیت های فرهنگی , معاونت پرورشی , هویت ملی , هویت مذهبی