معنای عرض بودن وجود در فلسفه ابن سینا

آنچه این جستار در پی بررسی آن است، معنای این سخن مکرر ابن سیناست که وجود عرض ماهیت و یا عرضی آن است. محققان همواره تلاش کردهاند این نکته را در قالب یکی از معانی عرضی در باب مقولات،ایساغوجی و یا برهان تفسیر کنند. همانطور که از اعتراضات ابن رشد بر میآید، با توجه به اینکه تعبیر معنای عرض باب مقولات برای وجود همواره برای محققان بسیار عجیب و غیر قابل قبول به نظر میرسیدهاست، معنای عرضی در دو باب دیگر تنها راه گریز بوده است. در اینجا پیشنهاد خواهیم کرد که گرچه وجود نزد ابن سینا در نسبت با ماهیت لاجرم عرضی باب ایساغوجی و نیز عرضی باب برهان خواهد بود چراکه نه وجود ذاتی هیچ ماهیتی است و نه هیچ ماهیتی ذاتی وجود آنچه ابن سینا در نظر دارد معنای بیرون دروبا ماهیت بودن وجود است که از معنای عرض باب مقولات، آنگونه که در فلسفه اسلامی درک میشود، گرفته شده است.

Keywords:

ابن سینا , وجود , ماهیت , جوهر , عرض , عرضی