بررسی اثرات طرح های منابع طبیعی و آبخیزداری اجرا شده با مشارکت بهره برداران حوزه در توسعه روستا (مطالعه موردی: حوزه قره شیران شهرستان نیر استان اردبیل)

طرح های منابع طبیعی اهداف متعددی در سطوح مختلف فنی، اجتماعی سیاسی و غیره دارند که عمدتا شامل مهار و مبارزه با فرسایش و هدررفت آب، بهینه­سازی استفاده از منابع آب و خاک، افزایش تولیدات آبخیزها اعم از گیاهی و دامی، افزایش درآمد ساکنین آبخیزها و کاهش خسارت ناشی از فرسایش خاک و سیلاب ها و اهدافی از این قبیل می­باشد. در برنامه های منابع طبیعی و آبخیزداری در نظر گرفتن عوامل اجتماعی، اقتصادی و سازمانی موثر در داخل و خارج آبخیز ضروری می­نماید. این پژوهش با هدف ارزیابی و بررسی اقدامات منابع طبیعی و آبخیزداری انجام شده بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی بهره­برداران ساکن حوزه مانند رضایت و نگرش مردم، مشارکت مردمی، میزان پذیرش مردمی پروژه ها انجام گرفته است. همچنین بررسی اثرات اجرای پروژه ها از نظر ذینفعان در حوزه آبخیز قره شیران که در آن پروژه های منابع طبیعی اجرا شده است، انجام گردید. این پژوهش از نوع پژوهش­های توصیفی- همبستگی محسوب می­شود. جامعه آماری این تحقیق با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 200 نفر از سرپرستان خانوار از بهره­برداران و ساکنان این حوزه بودند و آلفای کرونباخ پرسشنامه ها 78/0 به­دست آمد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده گردید که روایی آن توسط 5 متخصص خبره مورد تایید قرار گرفت و روش تصادفی سیستماتیک جهت پرسشگری مورد استفاده قرار گرفت. برای تعیین پایایی اطلاعات از نرم­افزار Spss استفاده گردید. بر اساس نتایج، در اثر اجرای طرح­ها در منطقه، وضعیت درآمدزایی 35 درصد، عملکرد و هزینه محصولات آبی 26 درصد، عملکرد و هزینه محصولات باغی 10 درصد و عملکرد تولید علوفه 12 درصد افزایش داشته است. همچنین، بیش­ترین اثر اجرای طرح­های اجرا شده در منطقه بر حل معضل سیل با میانگین 02/1 و بهبود وضعیت اقتصادی بهره­برداران با میانگین 70/1 بوده است و تاثیر چندانی بر کاهش مهاجرت و بیکاری نداشته است.

Keywords:

اثرات اقتصادی و اجتماعی , اقدامات آبخیزداری , حوزه آبخیز , منابع طبیعی