ارزیابی آسیب پذیری کالبدی بافت منطقه یک شهر تهران در برابر زلزله احتمالی با استفاده از روش IHWP و سیستم GIS

تهران در منطقه ای حادثه خیز قرار دارد که احتمال وقوع زلزله و بروز خسارت های گسترده در نتیجه آن، بسیار زیاد است . گسل های تهران از مناطق پرتراکم و یا از نزدیکی آن ها عبور می کند و در صورت فعال شدن این گسل ها امکان وقوع خسارت های فراوان بسیار زیاد است یکی از این مناطق مهم، منطقه یک شهر تهران است که به سبب قرارگیری در دامنه های جنوبی البرز و گسل مشا – فشم و گسل شمال تهران ساخت و ساز در ارتفاعات، جمعیت، تمرکز سرمایه، برج های بلندمرتبه در ارتفاعات معابر کم عرض ، ترافیک سنگین جاده ها، رعایت نشدن قوانین ساخت و ساز در اکثر موارد، نیازمند برنامه ریزی به منظور پیشگیری از بحران می باشد با توجه به اینکه بیشتر صدمات ناشی از زلزله به سبب عدم مقاومت فیزیکی بافت، عدم امکان امداد رسانی و عدم توان برگشت پذیری بوده و ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با وضعیت نامطلوب کالبدی دارد. مقاله حاضر می کوشد تا با ارزیابی آسیب پذیری کالبدی و تعیین پهنه های آسیب پذیر، موثرترین راهبردهای نیل به ارتقاء کیفیت ایمنی محیط کالبدی در برابر زلزله احتمالی را ارایه نماید. بدین منظور با استفاده از شاخص های پنج گانه تراکم جمعیتی، خطر پذیری کاربری اراضی ، کیفیت ابنیه، عمر ابنیه، دسترسی به مراکز امداد و نجات لایه های اطلاعاتی هریک از متغیرهای مذکور تولید شد و با بهره گیری از روش تحلیل سلسله مراتبی IHWP در محیط Arc GIS این لایه ها تلفیق گردیده و موقعیت منطقه یک شهر تهران در برابر زلزله مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که بافت کالبدی منطقه یک در برابر زلزله احتمالی شرایط نسبتا ایمن دارد. نواحی 9 و 7 و 5 بسیار ایمن، نواحی 4 و 6 و 10 ایمن و نواحی 2 و 8 ایمنی متوسط و نواحی 1 و 3 از نواحی با ایمنی پایین و در معرض حادثه ارزیابی شدند. به طور کلی شمال این منطقه، دارای معابر و خیابان های کم عرض و ساختمان های بلندمرتبه بافت های فرسوده و امکان مخروبه و.. تا از نقاط ناامن و آسیب پذیر در برابر زلزله است. بنابراین براساس اصول مدیریت شهری در حال حاضر تراکم فروشی غیر اصولی شهرداری تهران در این منطقه و روند رو به رشد جمعیت، اصلی ترین زنگ حطر جدی برای حیات منقطه تلقی می گردد.

Keywords:

زلزله , آسیب پذیری کالبدی , , روش , IHWP , منطقه یک تهران