ساختار شکنی های دینی در غزلیات سنایی

؛ بن فکنی بهترین معادل فارسی واژه Deconstruction یا ساختار شکنی است که به معنای کسف معانی متفاوت متن است که نویسنده فراموش کرده آنها را بیان کند. ساختار شکنان می کوشند از طریق شیوه های تفاوت ، مرکز زدایی ، قرایت متواتر ، انکسار ، تقابل های دوگانه ، زبان استعاره ای و ورطه به مفاهیم جدید متن دست یابند. نگارندگان مقاله در نظر دارند به شیوه ی توصیف و تحلیل محتوا با ابزار کتابخانه ای برای اولین بار با استخراج مضامین ساختار سکنانه غزلیات سنایی به طور کلی و با ذکر شواهد متعدد از اشعار وی ثابت کنند قبل از پیدایش مکتب ساختار شکنی در غرب، سنایی به عنوان آفریدگار غزل و اولین شاعری که عرفان را به طور منسجم وارد شعر فارسی کرد، با درهم شکستن روساخت و ژرف ساخت زبان و از طریق آرایه هایی؛ نظیر پارادوکس، تشبیه تفضیل، تشبیه مشروط، استعاره، حسن تعلیل، تمثیل، نماد و... مضامین و معانی بدیعی آفرید که ساختار رایج شعر فارسی را در هم شکست و باعث به وجود آمدن زبان عرفانی و همچنین ساختار شکنی هایی درباره مضامین دینی شد. البته این ساختار شکنی ها به ظاهر با مضامین دینی در تقابل هستند؛ اما در باطن به تایید دین و مضامین آن می پردازد. سنایی با استفاده از فنون ادبی و خلق مضامین جدیدی؛ مثل: توصیه به خوش باشی، خودستیزی، دین گریزی، بی گناه دانستن شیطان، سلامت گریزی، عقل ستیزی، علم ستیزی، ملامت پذیری، زهد ستیزی و ... و البته با به کارگیری زبان قلندرانه و عارفانه که خود ماهیتی ساختار شکنانه دارد، توانسته است در شعر خود و به تبع آ در شعر فارسی رستاخیز ی به پا کند که بعدا این شیوه دعر بزرگ شاعران عارف فارسی؛ چون عطار و مولانا ادامه یافته و در شعر حافظ به اوج رسیده است.

Keywords:

غزلیات سنایی , ساختار شکنی , مضامنی دینی , آرایه های ادبی