تاملی بر یک حکایت طنزآمیز از گلستان سعدی

طنز در لغت به معنی طعنه و سخریه است و در اصطلاح نوعی تنبیه اجتماعی است که هدف از آن اصلاح و تزکیه است نه ذم و قدح و مردم آزاری، طنز از جنبه های مختلف تقسیمات گوناگونی را می پذیرد از جمله: طنز فردی، اجتماعی، فلسفی، سیاسی و ... طنز در قرون ششم، هفتم و هشتم هجری در تاریخ ادبیات ایران رواج بیشتری پیدا کرد که از جمله طنزنویسان مشهور قرن هفتم، شیخ ابوعبدالله مشرف الدین بن مصلح سعدی شیرازی است که با سبک ویژه و ممتاز خود طنزهای بی نظیری را در آثار خود آورده است که از جمله ی آنها حکایت 16 از باب اول گلستان با عنوان گرفتن شتر به بیگاری و فرار روباه است که سعدی به خوبی از آن، برای بیان انتقاد از حکام عصر خود بهره برده است. هرچند قبل و بعد سعدی نیز شعرایی چون انوری و مولوی نیز این حکایت را با اندکی تغییر در کارکترها و نحوه مکالمات ذکر کرده اند؛ اما لحن طنز سعدی پخته تر مودبانه تر است آنان در حمایت خود از نمادهایی چون شتر و خر برای نشان دادن مردم مظلوم و بی دفاع که اکثر از جانب حکام و زورگویان برای مقاصد شخصی به بیگاری گرفته می شوند استفاده کرده اند. در هر صورت زبان طنز در همه ی اعصار و دوره ها از بهترین شیوه های رایج برای بیان و بازتاب مشکلات و معضلات اقتصادی، دینی، سیاسی و به ویژه اجتماعی و همچنین انتقادهای سازنده از مسیولین بوده و می باشد و مختص به عصر و دوره ای خاص نمی باشد.

Keywords:

طنز , سعدی , حکایت , گلستان