تدوین مدل تخصیص عادلانه کمی و کیفی آب در سیستم های رودخانه – مخزن: کاربرد روش بهینه سازی سناریوها

مدل تخصیص عادلانه کمی و کیفی آب در سیستم های رودخانه - مخزن امکان تصمیم گیری در مورد مقدار تخصیص آب را با لحاظ اثرات بلندمدت جنبه های هیدرولوژیکی، اقتصادی و زیست محیطی، فراهم می نماید. تخصیص آب بر اساس سه معیار عدالت، بهره وری و پایداری، با در نظر گرفتن عدم قطعیت در پارامترهای هیدرولوژیکی انجام می شود. در این روش، ابتدا مدلی برای تخصیص کمی - کیفی بر اساس سه معیار ذکر شده در مدل بهینه سازی GAMS توسعه داده شد. با شناسایی عدم قطعیت موجود در داده های ورودی، بر مبنای روش بهینه سازی سناریو، سناریوسازی انجام شد. برای هر زیر سناریو، مقدار تخصیص آب به وسیله مدل ابتدایی تعیین شد و سپس به وسیله مدل ردیاب، مقدار تخصیص آب در هر سناریو به دست آمد. کارایی روش پیشنهادی برای سیستم رودخانه-مخزن رودبال، در حوضه آبریز رودخانه رودبال در جنوب شرقی استان فارس واقع در جنوب ایران، ارزیابی شد. پس از بررسی های انجام شده مشخص شد، پارامتر دارای عدم قطعیت در منطقه، میزان آورد رودخانه و بحرانی ترین پارامتر کیفی، غلظت TDS است. با توجه به عدم قطعیت موجود، سه سناریو ترسالی، نرمال و خشکسالی ایجاد شد. نتایج حاصل از به کار گیری مدل پیشنهادی نشان می دهد در سال های تر و نرمال 100 درصد و در سالهای خشکسالی نیز به طور میانگین 91 درصد نیاز آببران تامین می شود. حجم مخزن نیز همواره بیش از کمترین حجم ممکن (30 میلیون متر مکعب) و مقدار TDS در نقاط کنترلی کمتر از 1000 میلی گرم در لیتر (مقدار استاندارد می باشد. مقدار سه معیار در نظر گرفته شده نیز بالاترین مقدار ممکن می باشند. براساس نتایج حاصله، سیستم رودخانه مخزن رودبال، در تامین نیاز آببران بخش کشاورزی، در سال های تر و نرمال مشکلی ندارد و لذا می توان در این سالها آب را به منظور استفاده در سالهای خشک، ذخیره سازی نمود. در سالهای خشک، تخصیص آب بین آببران به گونه ای صورت گرفته است که شاخص های یاد شده دارای بیشترین مقدار باشند و در ضمن حجم ذخیره مخزن به جز در ماه های پایانی افق بهینه سازی به مقدار حداقل نرسد.

Keywords:

تخصیص کمی و کیفی آب , عدالت , سیستم های رودخانه -مخزن , بهینه سازی سناریوها