محمد نیسی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
نفیسه رنگ زن - استادیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
محمدرضا انصاری - استادیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
زینب حزباوی - استادیار گروه منابع طبیعی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی و مسئول کمیته دانشجویی انجمن آبخیزداری ایران و مسئول کمیته دانشجویی انجمن آبخیزداری ایران

خاک از جمله سرمایه های ارزشمندی است که در عرصه های تولید محصولات کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست نقش اساسی ایفا میکند. عدم توازن و تخصیص بهینه نهاده ها بدون در نظر گرفتن تغییرات مکانی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، نه تنها موجب اثرات منفی بر مقدار عملکرد و تولید محصول میشود بلکه عواقب نامناسب و متعدد زیست محیطی را نیز به دنبال خواهد داشت. به همین منظور، در تحقیق حاضر با هدف پهنه بندی مکانی سه متغیر مهم اکولوژیکی زمین شامل شوری، آهک و ماده آلی در منطقه یزدنو واقع در غرب استان خوزستان به عنوان یکی از منابع تحت تاثیر کانون های ریزگرد و تخریب خاک انجام شد. در همین راستا، ابتدا نمونه برداری به صورت یک شبکه منظم که نقاط آن با نرم افزار Google Earth تعیین شد، از عمق 0-30 سانتیمتری خاک دو کاربری متفاوت کشاورزی و بایر صورت گرفت. سپس متغیرهای بافت خاک، درصد آهک، ماده آلی، هدایت الکتریکی (EC) و pH با استفاده از روش های استاندارد تعیین شدند. نتایج نشان داد که بافت خاک غالب منطقه با کاربری کشاورزی لومی شنی و لومی رسی شنی و در منطقه بایر لوم بوده است که در کاربری های کشاورزی و بایر به ترتیب میزان شن، 16/4درصد و سیلت 19/4 درصد بیشتر مشاهده شد. مقدار آهک نیز در کل منطقه در محدوده خیلی زیاد 40-30 درصد ارزیابی شد. با این وجود، در کاربری کشاورزی آهک تقریبا10 درصد بیشتر از کاربری بایر اندازه گیری شد. همچنین طبق نتایج مشخص شد که میزان مواد آلی در زمین بایر با میانگین 0/34 درصد نسبت به کاربری کشاورزی با میانگین 0/26 درصد اختلاف معنی داری دارد.نهایتا میزان شوری در کاربری بایر که در محدوده خیلی شور (بیشتر از 32 دسیزیمنس بر متر) بود نسبت به کاربری کشاورزی که در محدوده شوری متوسط و زیاد 32-8 دسیزیمنس بر متر قرار داشت، بیشتر اندازه گیری شد. با توجه به وضعیت روبه رشد تخریب زمین در کشور، نتایج پژوهش حاضر در تبیین سیاست های مدیریتی در سطوح منطقه ای و ملی کاربرد خواهد داشت.

تغییرپذیری فضایی، کاربری زمین، کیفیت خاک، مدیریت زمین