غلامرضا شماعی
سیدفرهاد موسوی
بهروز مصطفی زاده

در مناطق خشک و نیمه خشک، تامین آب برای مصارف کشاورزی مستلزم سرمایه گذاری سنگین است. کاهش تلفات و افزایش راندمان آبیاری یکی از گامهای اساسی در توسعه کشاورزی و افزایش بهره وری از منابع آب و خاک به حساب می آید. در این تحقیق سعی شده که نمونه هایی از میزان تلفات آب و بازده آبیاری در 15 مزرعه یکپارچه و 8 مزرعه پراکنده استان چهارمحال و بختیاری بررسی شود. گیاهان انتخاب شده چغندر قند و سیب زمینی بود که بیشتر از سایر زراعتهای در منطقه کشت می شوند. خاک غالب منطقه سیلتی رسی، رس و سیلتی رسی لومی می باشد. با بررسی و تجزیه و تحلیل ارقام حاصل از اندازه گیری های صحرائی نتیجه شد که : 1) راندمان کاربرد آب در مزرعه در ابتدای فصل رشد بطور متوسط 25/8 درصد برآورد گردید. 2) راندمان واقعی کاربرد آب در مزرعه هنگامی که عمق آب مورد نیاز به حداکثر مقدار خود می رسد برابر 43/3 درصد است. 3) راندمان کاربرد آب اراضی که بطور ناقص آبیاری می شدند 63/5 درصد است. 4) راندمان کاربرد آب اراضی غیر یکپارچه بیشتر از اراضی یکپارچه بدست آمده است. 5) در اغلب مزارع، آبیاری دیروقت انجام می گیرد و محصول کاهش می یابد. بنظر می رسد که عامل اساسی در پائین بودن راندمان آبیاری ، عدم مدیریت صحیح آبیاری می باشد. وجود علفهای هرز و خاکی بودن کانالها، عدم استفاده از سیفون جهت انتقال آب به شیار و نداشتن برنامه آبیاری از دیگر عوامل پائین بودن راندمان مصرف آب در منطقه است. یکپارچه سازی اراضی، به حداقل رسانیدن تقسیمات اراضی، احداث شیارها بر روی خطو تراز (در شیبهای تند)، تنظیم دبی شیار، و استفاده از سیفون و لوله دریچه دار از جمله اقدامات مدیریتی است که می تواند در افزایش راندمان آبیاری در این منطقه نقش موثری داشته باشد.