مهدی آرش - دانشجوی کارشناسی مهندسی معدن دانشگاه صنعتی امیرکبیر
کورش شهریار - استاد دانشکده مهندسی معدن دانشگاه صنعتی امیرکبیر

انجام پروژه های تونل سازی در نواحی شهری در طول سالهای گذشته رشد زیادی داشته است. استفاده از فضاهای زیرزمینی در نواحی پرجمعیت شهری امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. تونلسازی در نواحی شهری و زمینهای خاکی و نرم همیشه با خطراتی روبه رو است که بی توجهی به آنها میتواند پیامدهای جبران ناپذیری در پی داشته باشد. به همین دلیل کنترل میزان نشست سطح زمین در چنین مناطقی از اهمیت زیادی برخوردار است و باید میزان نشست قبل از شروع عملیات حفاری برآورد شود و بهترین و بهینه ترین پارامترهای طراحی و شرایط ایده آل برای حفر تونل به طوری که نشست به حداقل برسد مشخص شود. در این مقاله با مطالعه و بررسی های انجام شده به کمک روش تحلیل عددی در مورد ویژگیهای نشست زمین در اثر حفر تونل متروی خط هفتم تهران سعی شده است که رابطه بین تغییر شکل سطح زمین و پارامترهای موثر مانند مشخصه های مکانیکی خاک و پارامترهای هندسی طراحی تونل به دست آید. با توجه به تحلیلهای انجام شده و خروجی های به دست آمده میتوان گفت که کدامیک از این پارامترها تاثیر بیشتری در ارتباط با نشست سطح زمین دارند و کدامیک از اهمیت کمتری در این پدیده برخوردار هستند. پیش بینی میزان نشست برای یک مقطع از خط هفتم متروی تهران نشان میدهد که این مقدار به مدول الاستیک خاک و عمق تونل بیشترین وابستگی را دارد.

تونل سازی، نشست سطحی، تحلیل عددی، تحلیل پارامتری، حفاری