عباس آدینه وند - دانشجوی کارشناسی ارشد، حقوق، دانشگاه پیام نور کوهدشت
آزیتا انصاری مقدم - کارشناس ادبیات فارسی
مهوش آدینه وند - کارشناس ادبیات فارسی

اصل شخصی بودن مسئولیت افراد اقتضا می کند که در صورت وقوع جنایتی بر نفس یا مادون نفس مسئول پرداخت دیه تنها شخص جانی و خطاکار باشد. اما این اصل در مواردی استثنا شده است؛ مانند ضمان عاقله و اقارب. یکی از این موارد استثنا بیت المال است. بیت المال در روایات با معناهای مختلفی بیان شده است، اما منظور از بیت المال، در این جا بیت المال مسلمین می باشد. برخی از موارد پرداخت دیه توسط بیت الملل نیز در قانون مجازات اسلامی به طور مفصل آمده است. در فقه شیعه و قانون مجازات اسلامی به مواردی بر می خوریم که غیرجانی را مسئول پرداخت دیه معرفی نموده است که بخش قابل توجهی از این مواد قانون مجازات اسلامی انعکاس یافته است. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع اصلی و با بهره گیری از تحقیقات جدید صورت گرفته، ضمن پرداختن به بحث دیه و موارد مربوط به آن از منظر آیات و روایات معصومین (ع) و متون فقهی مبانی و علل این مسئولیت (جبران خسارت از بیت المال) و همچنین موارد پرداخت خسارت از بیت المال و گستره قلمرو آن، به این نتیجه رسیده است که بیت المال هم چنان که نسبت به دیه نفس مسئولیت دارد، نسبت به دیه جراحات، ارش جنایات و خسارات افزون بر دیه بنابر مشروعیت مطالبه آن مسئولیت خواهد داشت.

بیت المال، خسارت، دیه، تغلیظ دیه