فائزه سادات عظیم زاده اردبیلی - دانشیار دانشگاه امام صادق، پردیس خواهران، تهران
فاطمه رضوی راد - کارشناسی ارشد مطالعات زنان

در جامعه کنونی، زنان زیادی به صورت هم زمان، نقش های درون خانوادگی (مادری، همسری و مهرورزی) و برون خانوادگی (فعالیت در عرصه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی) را به عهده دارند، که این خود باعث بروز تنش های متعدد شده است. مقاله پیش رو با شیوه تحلیلی اسنادی، با هدف تحلیل نقش های درون خانوادگی و اجتماعی زنان از دو منظر اسلام و غرب، و بررسی انواع رویکردهای نظری، تقابل بین نقش های خانوادگی و اجتماعی زنان و ایجاد تعادل بین این نقش ها، درصدد پاسخ گیی به این سوال است که، آیا سلامت معنوی مبتنی بر مبنای توحیدی می تواند به کامل ترین صورت باعث ایجاد تعادل بین نقش های خانوادگی و اجتماعی در زنان شود در تقابل نقش های درون خانوادگی و برون خانوادگی زنان 4 رویکرد وجود دارد. در رویکرد اول، نقش های درون خانوادگی و بدون خانوادگی زنان ذاتا با یکدیگر در تعارض هستند. نقش های درون خانوادگی تحت تاثیر کلیشه های جنسی به زنان سپرده می شود و اصالت با نقش های درون خانوادگی است. در رویکرد دوم هم دو نقش در تعارض هستند ولی چون جنسیت یک برخاسته اجتماعی فرهنگی است و تاکید بر نقش های برون خانوادگی می باشد، اصالت با نقش های برون خانوادگی است. در رویکرد که چهارم که مبتنی بر نظریه تعادل است، هر دو نقش به صورت هم زمان و در یک سطح اولویت قرار دارند. این نظریه به دلیل عدم توجه به زمینه های فرهنگی، اجتماعی و سنی نسلی زنان مورد انتقاد قرار دارد. در رویکرد چهارم، از نظام ارزشی سلامت معنوی توحیدی برای ایجاد تعادل بین نقش های درون خانوادگی و برون خانوادگی استفاده می شود، در این تئوری نقش های خانوادگی و اجتماعی زنان فی ذاته با یکدیگر در تعارض نیستند. و تنها زمانی دچار تعارض می شوند که نظام آموزشی آن ها دچار اختلال شود. نظام ارزشی سلامت معنوی توحیدی مبتنی بر سه اصل، تعیین درست مراتب ارزش ها (اصالت با ارزش های معنوی)، مشخص کردن اولویت تقدم ارزش ها (براساس نزدیکی به هدف غایی) و انتخاب صحیح ارزش در شرایط تزاحم ارزشی است. در شرایط تزاحم ارزشی برای زنان، در ابتدا باید اولویت های نقشی آنان تعیین شود و بعد با توجه به ضرورت هایی که این اولویت ها را تعیین می کنند مانند نیاز جامعه، ضرورت های فردی و ویژگی های درونی زنان است ارزش ها انتخاب شوند.

سلامت معنوی، نقش های خانوادگی زنان، نقش های اجتماعی زنان، تعارض نقش ها، تعادل نقش ها