آلاله سامیر - دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد پردیس
سیدامیرحسین گرکانی - عضو هیئت علمی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد پردیس
مریم چشمه قصابانی - عضو هیئت علمی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد پردیس

معماری سنتی ایران همواره دربرگیرنده مضامین والایی بوده و آنها را به صورت رمزگانی پنهان، در خود جای داده است. این معماری وسیله ای برای درونجویی و مکاشفه است و آرامش را به خود به همراه دارد، حال آنکه، معماری معاصر ایران، با فاصله گرفتن از ارزش های سنتی، هرچه بیشتر به آشفتگی و سردرگمی می رسد. شاید علت این فاصله، ناتوانی در درک ارزش ها و معنای درونی عناصر گذشته باشد. آشکار سازی معانی این رمزگان به روش های تاویل نیازمند است و نشانه شناسی یکی از آنهاست. در این پژوهش، با زاویه دید نشانه شناسانه به هنر معماری و بالاخص آثار معماری معاصر ایران پرداخته شده است. مرکز فرهنگی سینمایی- دزفول به عنوان یکی از نمونه ابنیه معاصر که نگاهی به هنر و معماری پر رمز و راز سنتی ایران دارد و از ساختاری مفهومی و قابل تاویل برخوردار است، انتخاب و از سه منظر زیباشناسانه عملکرد گرایانه و ریخت شناسی با رویکرد نشانه شناسی ساخت گرا، مورد تاویل قرار گرفت. اصول و مبانی نشانه شناسی، ساخت گرا، تبیین و با معماری سنتی ایران تطبیق داده شد. سپس، معنای ضمنی برخی از مهمترین عناصر معماری سنتی، تفسیر شد و به عنوان جزیی از بافت متن، در کنار سایر نمادها و نشانه های مرکز فرهنگی- سینمایی دزفول، خوانده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که اکثر نمادها، نشانه ها و عناصر معماری سنتی حاوی مضامین و معانی عرفانی است. این پژوهش از نوع کیفی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای تهیه شده است.

نشانه شناسی، نشانه شناسی ساخت گرا، خوانش معماری، معماری ایرانی