مریم روستا - دکترای شهرسازی، استادیار دانشگاه شیراز، دانشکده هنر و معماری، بخش شهرسازی
سپهر یداللهی - دانشجوی کارشناسی مهندسی شهرسازی، دانشگاه شیراز، دانشکده هنر و معماری بخش شهرسازی

دوچرخه سواری یکی از رفتارهای حمل و نقل فعال و پایدار در دنیاست که ضمن ارتقاء سطح سلامت شهروندان، به کاهش ترافیک در شهرهای بزرگ و کاهش آلودگی ناشی از استفاده از وسایل حمل و نقل موتوری منجر می شود با وجود گسترش اقبال عمومی در دنیا به دوچرخه سواری به عنوان یک رفتار پایدار سفر درون شهری، پژوهش های بسیاری در باب شکاف جنسیتی در این موضوع و کم بودن سهم زنان در استفاده از شبکه دوچرخه شهری صورت پذیرفته است. در کشور ایران نیز با آن که در سال های اخیر خطوط ویژه دوچرخه سواری در کنار سایر خطوط حمل و نقل شهری در برخی پهنه های شهری دیده می شود. استقبال گروه های مختلف اجتماعی و از جمله زنان از این شبکه جای نقد و بررسی دارد. این پژوهش در پی آن است که عوامل موثر بر استقبال زنان از شبکه های دوچرخه شهری را بررسی و دسته بندی نماید. رویکرد پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و به کمک مصاحبه و تحلیل محتوای کیفی، هدف پژوهش را پیگیری نموده ا ست. به این منظور پس از انجام 21 مصاحبه عمیق و ساختاریافته با زنان کاربر دوچرخه در شیراز، به بررسی موانع انتخاب دوچرخه به عنوان شیوه سفر از سوی آنان و عوامل تاثیرگذار بر میزان و چگونگی استفاده آنها از شبکه دوچرخه شهری پرداخته شده است. تحلیل کیفی محتوای مصاحبه ها نشان می دهد نگرش منفی جامعه به دوچرخه سواری زنان ، کمبود مسیرهای متصل و مختص دوچرخه سواری و نیز ترس از تصادف، مهمترین عامل بازدارنده آنها از انتخاب این وسیله به عنوان شیوه سفر است. همچنین جذابیت مسیر و اختصاصی و مجزا بودن مسیر مهمترین ویژگی یک مسیر دوچرخه سواری شهری از دید زنان مصاحبه شونده در این پژوهش است. به نظر می رسد برنامه ریزی در راستای افزایش خطوط حمل و نقل دوچرخه شهری با کیفیت ها و ا ستانداردهای لازم از یک سو و فرهنگ سازی و آموزش مردم در باب مزایای استفاده از دوچرخه از طرف نهادهای ذیربط از سوی دیگر، بیشترین تاثیر را بر افزایش سرانه استفاده از دوچرخه به عنوان شیوه سفر از سوی زنان داشته باشد.

دوچرخه سواری شهری، زنان، حمل و نقل پایدار، شیراز