محمدصادق طاهرطلوع دل - دانشیار عضو گروه معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
سینا کمالی تبریزی - دانشجوی دکترای معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

شناخت عملکرد بناهای تاریخی در راستای احیای هویت اجتماعی و دست یابی به آموزه های معماری و مهارتی یکی از اهداف مهم به حساب می آید. یکی از این عملکردهای سنتی، عصاره خانه می باشد. مکان عصارخانه جایی است که در آن شیره انگور با روغن دانه های روغنی را تحت تاثیر فشار یا له شدگی دانه های نباتی می گیرند. هدف این مطالعه معرفی و بررسی عملکرد عصارخانه به منظور دست یابی به آموزه های معماری می باشد. لذا در ابتدا به معرفی جایگاه فرهنگی، ویژگی های عملکردی، عناصر معماری و نمونه ها ماندگار عصارخانه های سنتی در ایران، پرداخته شده است. سپس به روش تحلیل محتوا، این عملکرد در ادوار تاریخی در سه سطح معماری، سازه ای و تاسیسات؛ مورد تحلیل و طبقه بندی کاربردی واقع شده است. نتایج حاصل از این پزوهش نشان می دهد؛ این گونه مکان های صنعتی سنتی در قدیم الایام، موجبات توسعه سه عامل اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی را به نحو احسن فراهم می کرده است. لذا بر اساس نتایج به دست آمده می توان گفت که این فضای عملکرد دارای هویت بارز تاریخی و به صورتی پایدار ودرهم تنیده با جامعه داشته است. علیهذا عصارخانه محل پیوند و یکپارچگی انسان، طبیعت و معماری بوده است.

آموزه های معماری، معماری صنعتی، عصارخانه سنتی، روغن و خوشاب گیری