بازشناسی اصول هندسی و تناسبات عصر تیموری در مسجد گوهرشاد، دارالسیاده و حرم امام رضا (ع)

معماری سنتی اندوخته ای از علم، دانش و تجربه است که شناخت آن می تواند راهگشای مشکلات معماری معاصرباشد.چگونگی پیدایش و همنشینی اجزای ارسنها در معماری اسلامی همیشه با سوالات زیادی همراه بوده است،همچنین واضح است که عنصر اصلی هنرمهندسی، هندسه است، به واسطه هندسه است که هر جز از مجموعه ایمیتواند در کنار یکدیگر قرار بگیرد.این مقاله بر آن است تا ضمن شناخت اصول هندسی و تناسبات عصر تیموری بهبازشناسی این الگوها در ساختار ایوان، حیاط و گنبدخانه مسجد گوهرشاد در مقایسه با حرم مطهر رضوی و روابطهندسی حاکم بر این عناصر بپردازد.پرسش اصلی این پژوهش به مرور و بازشناسی تناسبات و الگوهای هندسی عصر تیموری در ساختار ایوان، حیاط وگنبدخانه مسجد گوهرشاد و دارالسیاده نسبت به حرم مطهر رضوی، همچنین نسبت ها و روابط هندسی حاکم بر اینعناصر را در مقایسه با یکدیگر مربوط می شود. لذا در مقاله پیشرو از روش پژوهشی- مروری و در راستای جمع آوریاطلاعات از مشاهدات کتابخانه ای- میدانی استفاده شده است و به منظور بازخوانی اصول هندسی و تناسبات حاکم بر اینارسن، از روش تحلیل و مقایسه پلان دو بنای مسجد گوهرشاد و حرم مطهر همراه با فرض قرار دادن نقاط کانونی (ایوان،حیاط و گنبد خانه) استفاده شده است. نتایج پژوهش های گذشته نشان دهنده این است که قوام الدین شیرازی از هندسهو تناسبات حرم حضرت رضا (ع) و گنبدخانه آن در ساخت مسجد گوهرشاد پیروی کردهاست و از این الگوها در ساختاین بنا استفاده شده است، زیرا زمان ساخت مقبره مطهر قدیمی تر از مسجد گوهرشاد است. همچنین از نکات مهم دیگراین مسجد عدم هم محوری پلان آن با مزار امام رضا )ع( است و علت آن زمانی ابهام بیشتری دارد که اطراف مسجد کاملاباز و خیابان عمومی است. این مقاله بیانگر این است که معمار چگونه از مقبره مطهر به مکانیابی نقاط اصلی مسجد ودارالسیاده رسیده است،همچنین نتایج این پژوهش میتواند راهنمایی برای همنشینی عناصر در مجموعه های شهری عصرحاضر باشد.

Keywords:

هندسه , تناسبات , عصر تیموری , بقعه مطهر امام رضا (ع) , مسجد گوهرشاد , دارالسیاده