هانیه حافظی بیرگانی - دانشجو کارشناسی ارشدمعماری
احمدرضا کابلی - استاد دانشگاه مهر اروند آبادان

استفاده ازحیاط مرکزی الگوی بسیار مهمی در ساخت و ساز بوده و به عنوان یک عنصر بومی به طور قابل ملاحظه ایدر شهر های مختلف ایران مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین فضاهای سکونتی با بهره گیری از تدابیر مختلفی دراطراف حیاط قرارگرفته اند. حیاط مرکزی با خصوصیات ارزنده خود نه تنها تاثیر مخربی را به محیط تحمیل نمی کندبلکه به گونه ای شگفت انگیز با آن سازگاری دارد. در خانه های سنتی، حیاط به عنوان بخش کلیدی خانه،اصیل ترینالگوی زندگی را ارائه می کند. بنابراین به نظر می رسد بازخوانی مفاهیم و کارکرد های حیاط در این خانه ها، راه حلیباشد برای باززنده سازی بسیاری از عملکردهایی که هم اکنون نیز از ضروریات سکونت است وبه دلیل الگوی نامناسبحیاط به حاشیه رانده شده.در پی این هدف،در پژوهش حاضر پس از بررسی تعاریف، تاریخچه و جایگاه حیاط در معماریسنتی ایران، به تشریح کالبدی این فضا و مهمترین عملکردهای آن در خانه های سنتی پرداخته شده است. مقاله حاضرسعی دارد که با بررسی ساختاری حیاط مرکزی در معماری سنتی به مزایای این سمبل معماری سنتی بپردازد. روشتحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و قسمت عمده اطلاعات برگرفته از منابع کتابخانه ای (کتب، مقالات و...) می باشد. هدف پژوهش هایی از این دست، حفظ و تکرار فرم و اشکال گذشته و تقلید از آنها نیست بلکه استفاده از الگوها وتجارب آنان و ایجاد صور جدید پیرو مفاهیم، مد نظر است. بر اساس یافته ها، بازخوانی این مفاهیم می تواند راهگشاییبرای بهبود وضعیت نامطلوب مسکن امروز به دلیل حضور آشفته حیاط در معماری آن باشد، به این امید که ارتباطتضعیف شده حیاط با فضاهای خانه معاصر به واسطه این شناخت جانی دوباره یابد.

حیاط مرکزی،عنصر بومی، خانه سنتی، معماری ایرانی ،فضاهای سکونتی