اقلیم، جغرافیا و مخاطرات طبیعی در سازه های باستانی (مطالعه موردی مدرسه غیاثیه خرگرد و مقایسه آن با بنای سلطانیه)

مدرسه غیاثیه خرگرد در شهرستان خواف، شامل یک صحن بوده که چهار ایوان و حجره هایی در دو طبقه آن را احاطه کرده است. این بنا تقریبا 100 سال بعد از بنای سلطانیه و در سالهای پایانی زندگی شاهرخ پسر تیمور 850 ه. 1447م به اتمام رسید. بنای سلطانیه، بلندترین گنبد آجری جهان و بزرگ ترین بنای آرامگاهی دوران اسلامی در ایران می باشد. هردوی این سازه ها در مسیر جریانات جوی حاصل شده از عوارض جغرافیایی منطقه ی خود قرار گرفته اند که به عنوان مناطق مهم بادخیز کشور به شمار می آیند. درپژوهش حاضر ما قصد داریم تا آسیب ها و فرسایش های ناشی از وزش بادهای مخرب و همچنین شرایط جغرافیایی و اقلیمی بر روی این دو سازه را شناسایی کرده و به ارائه یک راهکار مناسب در این زمینه بپردازیم. روش تحقیق به کار رفته در این مقاله به صورت تحلیلی و توصیفی همراه با مطالعات آزمایشگاهی و کتابخانه ای بوده و همچنین روش و ابزار مورد استفاده در پژوهش؛ بررسی اسناد و مدارک مکتوب، مطالعات میدانی و آزمایشگاهی می باشد. نتایج بررسی ها حاکی از آن است که انجام آزمایشات مربوط به تاثیرات دما، رطوبت و باد بر روی مصالح مدرسه غیاثیه و همچنین مقایسه این نتایج با اطلاعات کسب شده در ارتباط با سلطانیه، تاثیر اقلیم و جغرافیا را در فرسایش این دو بنا به خوبی نشان می دهد. موقعیت های مشترک مکانی تخریب در این دو بنا و عملکرد یکسان مصالح در هر یک از آنها موضوع بحث اقلیم و جغرافیا را بر ایجاد این آسیب دیدگی ها و فرسودگی ها، بیش از پیش تائید می نماید.

Keywords:

اقلیم و جغرافیا , مدرسه غیاثیه خرگرد , گنبد سلطانیه , تخریب و آسیب دیدگی ها عملکرد مصالح.