تحلیل روند درازمدت تغییرات فصلی و سالانه وضعیت خشکسالی در حوضه دریاچه ارومیه با بکارگیری شاخص EDDI

خشکسالی یکی از علل اصلی خسارت های کشاورزی، اقتصادی و زیست محیطی است. برای مقابله با خشکسالی و کاهش آسیب های آن در یک منطقه، اولین قدم پایش وضعیت خشکسالی و شناسایی و تحلیل روند خشکسالی های تاریخچه ای است. در این راستا، شاخص هایی نظیر شاخص خشکسالی تقاضای تبخیر (EDDI) که تبخیر و تعرق رابعنوان یک پارامتر اصلی در نظر میگیرند از اعتبار و اهمیت بالایی برخوردار هستند. هدف اصلی این تحقیق پایش درازمدت وضعیت خشکسالی در حوضه حساس دریاچه ارومیه با استفاده از یک شاخص مناسب در راستای مدیریت بهتر منابع آب در این منطقه است. در این تحقیق روند درازمدت تغییرات فصلی و سالانه وضعیت خشکسالی اینحوضه با بکارگیری شاخص EDDI در 12 ایستگاه منتخب طی دوره آماری 1990 تا 2018 مورد بررسی قرار گرفت. پس از محاسبه شاخص EDDI در مقیاس روزانه، مقادیر فصلی و سالانه این شاخص طی بازه زمانی مذکور استخراج گردید و همراه با مقادیر فصلی و سالانه تبخیر و تعرق مرجع با بکارگیری روش من کندال اصلاح شده مورد تحلیلروند قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در مقیاس سالانه، در تمامی ایستگاه های مورد مطالعه شاخص EDDI در بازه زمانی 29 ساله مذکور یک روند افزایشی از خود نشان داد که در غالب ایستگاه ها این روند یک روند معنی دار در سطح معنی دار 5% بود. روندهای نسبتا مشابهی برای سری های زمانی فصول بهار و تابستان نیز مشاهده شد اما طیفصول پاییز و زمستان این روند برای تعداد کمتری از ایستگاه ها معنی دار بود و در بخش های جنوبی تر حوضه این روند غیر معنی دار شناخته شد. نتایج همچنین نشان داد که روند کلی مقدار شاخص EDDI با روند تغییرات افزایشی تبخیر و تعرق مرجع در غالب موارد هماهنگ و سازگار است که بیانگر تاثیر افزایش تبخیر و تعرق مرجع بر کاهشمقدار رطوبت سطح خاک و به تبع آن افزایش شدت خشکسالی ها می باشد. بر این اساس چنین نتیجه گیری می شود که در کنار سایر عوامل مدیریتی که به خشک شدن دریاچه ارومیه نسبت داده می شوند وقوع تغییرات اقلیمی و تشدید خشکسالی ها طی 29 ساله گذشته نیز میتواند بعنوان یک عامل اثرگذار دیگر مطرح باشد .

Keywords:

خشکسالی , EDDI , دریاچه ارومیه , تحلیل روند , من کندال