مقایسه تطبیقی مدل های تصمیم گیری چندمعیاره AHP و ANP در شناسایی بلوک های فرسوده محله زعفرانیه قزوین

وجود محدوده ها و محلات ناکارآمد با وسعتی حدود 30 درصد از مساحت شهرهای ایران و با جمعیتی بالغ بر 19 میلیون نفر ساکن از جمله نمودهای وضعیت نابه سامان شهر و شهرنشینی در ایران و پیامد تغییرات سریع و اندیشیده نشده دوران معاصر است. هدف این مقاله مقایسه میزان کارآیی مدل های تصمیم گیری چندمعیاره در شناسایی و اولویت بندی مداخله در بلوک های فرسوده ی محله زعفرانیه قزوین است که از محله های قدیمی شهر قزوین محسوب می گردد. در این پژوهش که از نوع کاربردی بوده و با روش توصیفی تحلیلی انجام میپذیرد با کاربست دو مدل AHP و ANP و تلفیق آن با منطق فازی تعداد 11 شاخص(لایه) را امتیاز دهی و پس از اعمال وزن هر لایه در سامانه GIS بلوک های فرسوده محله زعفرانیه به لحاظ میزان مداخله پذیری اولویت بندی شدند. نتایج بدست آمده از روش AHP نشان می دهد که 29 درصد از بلوک های محله دارای فرسودگی زیاد بوده و در اولویت اول مداخله ، 56 درصد بلوک ها در اولویت دوم مداخله (فرسودگی متوسط) و در نهایت 15 درصد بلوک ها در اولویت سوم مداخله (فرسودگی کم) قرار گرفته اند.همچنین نتایج بدست آمده با روش ANP نیز نشان دهنده این موضوع است که 42 درصد بلوک های محله دارای فرسودگی شدید(اولویت اول مداخله) ، 54 درصد بلک ها دارای فرسودگی متوسط (اولویت دوم مداخله) و 4 درصد بلوک ها دارای فرسودگی کم هستند. لازم به ذکر است که نتایج بدست آمده از روش ANP به دلیل درنظر گرفتن تاثیرات درونی شاخص ها بر روی یکدیگر به واقعیت بیشتر نزدیکتر بوده و نتایج آن قابل اعتماد تر از نتایج بدست آمده از روش AHP می باشد. در پایان می توان اینگونه نتیجه گرفت که استفاده از مدل های تحلیل سلسله مراتبی AHP و ANP و تلفیق آن با منطق فازی از طریق هم پوشانی لایه ها در محیط GIS می تواند به شکل موثرتری برنامه ریزان، طراحان و مدیران شهری را در امر شناسایی علت های اصلی فرسودگی بلوک های شهری و هم چنین اولویت بندی مداخله مستقیم در آن ها یاری نماید.استفاده از چنین مدل هایی در فرآیند برنامه ریزی و مدیریت شهری و در نهایت طراحی شهری می تواند باعث جلوگیری از ایجاد انحرافات بوجود آمده در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی های مرتبط با توسعه و بهبود وضعیت شهرها گردد.

Keywords:

فرسایش شهری , محله زعفرانیه , منطق فازی , AHP , ANP , GIS