محمدعلی ارجمند - استادیار دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
رضا ایرانی نژاد - دانشجوی دکتری مهندسی عمران، مهندسی و مدیریت منابع آب، دانشگاه آزاد اسلامی رودهن

در این مطالعه، با بررسی شاخصهای بین المللی آب و چشم انداز بحران آب در جهان در افق سال 2050 میلادی تلاش کرده ایم تا ابعاد بحران آب در کشور از منظر عرضه و تقاضا را بررسی نموده و با ارائه آمار و ارقام تطبیقی، توجه سیاستگذاران به اهمیت مدیریت منابع آب در کشور، در دو بخش عرضه و تقاضا را جلب نماییم. یافته های این پژوهش نشان میدهد در شرایطی که بخش کشاورزی بیش از 90 درصد از مصرف آب در کشور را به خود اختصاص میدهد، به واسطه مشکلات ساختاری حاکم بر این بخش، روند رو به رشد جمعیت و مصرف مواد غذایی و به رغم فشار گسترده به منابع آبهای زیرزمینی کشور، کسری تراز بازرگانی این بخش به بیش از 8 میلیارد دلار در سال 1392رسیده است. بر اساس نتایج این مطالعه، ایران در حال حاضر در وضعیت بحران شدید آب قرار داشته و با توجه به ثابت بودن منابع آبی، افزایش جمعیت و عدم توجه کافی به مدیریت منابع آب -در صورت اتخاذ نشدن سیاستهای مناسب و به هنگام مدیریت منابع آب در هر دو بعد عرضه و تقاضا- تشدید شرایط نامطلوب منابع آبی کشور و تاثیرپذیری شاخص های امنیتی و اقتصادی امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. بدینروی، بهبود مدیریت تقاضای آب به ویژه در بخش کشاورزی از طریق رعایت الگوی کشت بهینه ملی - منطقه ای، توجه بیشتر به شاخص آب مجازی در تبیین الگوی تولید و تجارت محصولات کشاورزی و نیز توجه به ارزش اقتصادی آب از جمله الزامات، برای مواجهه با بحران آب است که باید مورد توجه برنامه ریزان کشور قرار گیرد.

بهره وری، بحران، آب، امنیت کشاورزی، آب مجازی