مانا ابراهیمی مجرد - دانشجوی دکتری معماری دانشگاه علم و صنعت ایران
فرهنگ مظفر - دانشیار گروه معماری دانشگاه علم و صنعت ایران
سیدباقر حسینی - دانشیار گروه معماری دانشگاه علم و صنعت ایران

در سالهای اخیر توجه به مفهوم هویت و هویت مکانی در حوزه تحقیقات معماری و شهرسازی به وفور به چشم میخورد، در حالی که هنوز درک درستی از این واژه وجود ندارد. مکان بخشی از هویت وجودی انسان را در رابطه دوسویه انسان و مکان با نام هویت مکانی تشکیل میدهد، بنابراین، یکی از رویکردهای مواجهه با این موضوع، رویکرد روانشناختی است. هدف مقاله حاضر، تبیین رابطه بین هویت انسان و مکان در نظریه های روان شناختی با تاکید بر پیدایش و کاربرد آن در عرصه معماری و شهرسازی است. در راستای این هدف، رویکردها و نظریه های مختلف به مفهوم هویت در حوزه روانشناختی بررسی میشود تا بتوان ابعاد هویت و رابطه آن با مکان را بازشناسی نمود. به این ترتیب، نظریه های مرتبط و همچنین عقاید متخصصان با رویکرد روانشناسی، بررسی و از طریق استدلال منطقی به بازشناسی مفهوم هویت مکانی و رابطه آن با هویت انسان، پرداخته خواهد شد. بررسی نظریه های هویت- محور نشان میدهد، هویت مکانی یکی از ابعاد هویت فردی است که در رابطه با محیط کالبدی پیرامون او شکل میگیرد و مولفه های طراحی محیطی در ایجاد آن نقش اساسی ایفا میکنند. مرور ادبیات و دستاورد این پژوهش تدوین رابطه بین هویت و مکان و به تبع آن هویت مکانی با رویکرد روانشناختی است که میتواند مورد استفاده متخصصان معماری و شهرسازی در حوزه آموزش نظری و عملی قرار گیرد.

نظریه های روانشناختی، هویت اجتماعی، هویت مکانی، خود- تنظیمی محیطی.