خاستگاه شناختی، طبقه بندی و تحلیل نقش های شیرسر بناهای قاجاری گرگان

گرگان (استرآباد)، منطقه ای که خاستگاه طایفه قاجار بوده و بناهایی ارزشمند از این دوره را در خود به یادگاردارد. یکی از هنرهای به جای مانده در تعدادی از این بناها، نقاشی های شیرسر است که همچون کتابی مصور در عرصه انعکاس تفکرات گذشته خودنمایی می کنند. نقش هایی گوناگون با مضامینی غیرمذهبی که گنجینه ایی از هنرهایعامیانه و بومی هستند. اگرچه از کیفیت بصری و هنری بالایی برخوردار نیستند، لیکن در مطالعه فضای فرهنگی حاکمبر زندگی ساکنان استرآباد در عهد قاجار بسیار مفید به نظر می آیند. مقاله حاضر که به روش میدانی در پنج بنا انجامشده، بر این مسیله تاکید میورزد تا ضمن بررسی عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر در شگل گیری این نگاره ها، بهشناسایی و تحلیل مفاهیم انواع نقش های استفاده شده بر سطح شیرسرها بپردازد. نتیجه بدست آمده از پژوهش نشانداد که تزیینات این بناها با مولفه های فرهنگی، اعتقادی، منزلت اجتماعی، شیوه معیشت و قدرت اقتصادی ساکنانشانبستگی تام داشته اند؛ دیگر اینکه به سبب به تصویر در آمدن نمادهایی چون الهه گان، حیوانات اساطیری و نباتات که دراغلب موارد مرتبط با باران، بارانزایی، برکت و حاصلخیزی هستند، به رابطه معنادار این آثار با عملکرد شیرسرهای زیرسقف نیز پی می بریم.

Keywords:

نقش مایه , شیر سر , بناهای قاجاری , استرآباد