یاسمن یزدی - دانشجوی دکتری گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
سیدمجید مفیدی شمیرانی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی ، دانشگاه علم و صنعت
ایرج اعتصام - استاد گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

مسایل زیست محیطی و بحران انرژی از مشکلات امروزی انسان در دوران معاصر هستند که معماری بومی اقلیم گرمو خشک ایران در زمینه حل آنها به راهکارهایی خردمندانه ای دست یافته است. این معماری در هماهنگی با محیطپیرامون، بهره گیری از نیروهای طبیعت، و مقابله با شرایط سخت اقلیمی موفق بوده است. معماری پایدار در این اقلیمبا استفاده از عناصر، مصالح، و دانش سازندگانشان در متعادل سازی حرارتی موفقیت های چشمگیری کسب نموده کهشناخت الگوهای آن میتواند در طراحی امروزی مسکن در اقلیم گرم وخشک ایران راه گشا باشد. این مقاله به بررسیمعیارهای طراحی در ساختار حیاط مرکزی و تالار تابستان نشین خانه های دوران قاجار در مناطق گرم وخشک ایرانمی پردازد. علت انتخاب عصر قاجار به عنوان زمینه مطالعه موردی این پژوهش اینست که بیشترین تعداد این خانه هامربوط به این دوران هستند. به منظور یافتن رابطه فضاها با یکدیگر و شناخت هندسه حاکم بر آنان از روشهمبستگی استفاده شده و مسیر استنتاج و تحلیل داده ها بر اساس مقایسه و استقرا است. پس از مطالعات میدانیوجمع آوری اطلاعات، ابعاد حاصله در جداول مختلف جمع آوری شدند و سپس معیارهای طراحی و الگوهای ساختاریحیاط مرکزی و تالار تابستان نشین، تناسبات و نحوه ارتباطات فضایی آنان مورد بررسی قرار گرفتند. تحلیل اقلیمیفضاها در نمونه های منتخب نیز انجام شد. روش این تحقیق بر اساس هدف، کاربردی، از نوع پیمایشی، و کیفی- کمیاست. از نتایج حاصل از بررسی داده ها، معیارهای طراحی واستاندار حاکم بر فضاها و روابط آنها و تناسبات صحیححیاط مرکزی و تالار تابستان نشین در اقلیم گرم و خشک ایران حاصل شده است.

اقلیم گرم و خشک، معماری یزد، حیاط مرکزی، تالار تابستان نشین، معیارهای طراحی