ارزیابی سیاست قیمت گذاری آب بر پایداری و حفظ آبخوان: مطالعه آبخوان مهیار شمالی در حوضه زاینده رود

برداشت های بی رویه از منابع آب زیرزمینی در دشت مهیار شمالی واقع در حوضه آبخیز زاینده رود، سطح آب در آبخوان این دشت را به شکل قابلتوجهی کاهش داده و منابع آب زیرزمینی به عنوان مهمترین منبع تامین کننده آب مورد نیاز بخش کشاورزی این منطقه را با بیلان منفی موا جه کردهاست. بر این مبنا، مدیریت آبخوان از منظر حفظ و پایداری منابع آبی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به ویژه برای این منطقه که اقتصاد آن مبتنیبر تولید محصولات کشاورزی باشد. هدف این مطالعه تحلیل و ارزیابی تاثیر سیاست قیمت گذاری آب به عنوان یکی از سیاست های مربوط به حفظمنابع آب زیرزمینی بر متغیرهای اقتصادی و هیدرولوژیکی آبخوان دشت مهیار شمالی می باشد. برای این منظور، یک مدل برنامه ریزی ریاضی مثبت(PMP) به شکل پویا گسترش یافت و اثرات مربوط به اعمال 8 سناریوی قیمتی آب در بازه صفر تا 1800 ریال بر پارامترهای مورد نظر در طول یک دوره 20 ساله توسط این مدل شبیه سازی شد. روش در نظر گرفته شده برای جمع آوری داده های این مطالعه مبتنی بر مطالعات پیمایشی و تکمیل 250پرسشنامه، اسنادی و استفاده از نظرات و تجربیات کارشناسی بوده است. نتایج نشان داد در محدوده آبخوان مورد مطالعه و د ر مقایسه با شرایط فعلیحاکم در منطقه، لحاظ سیاست قیمت گذاری منابع آب زیرزمینی با تغییر الگوی کشت در جهت محدود تر شدن درصد کشت محصولات با آبیاریغرقابی و گسترده تر شدن درصد کشت محصولات با آبیاری تحت فشار و در نتیجه تعدیل روند بهره برداری بی رویه از منابع کم یاب آب ، متغیرهایهیدرولوژیکی اعم از بیلان آب زیرزمینی، ضخامت لایه اشباع آبخوان و سطح ایستایی آبخوان می تواند در سطح قابل ملاحظه ای بهبود یابند . با اینحال، به دلیل تاثیر منفی افزایش قیمت آب بر منافع اقتصادی در بخش کشاورزی منطقه، ضروری است سیاست قیمت گذاری آب به گونه ای اعمالگردد که علاوه بر بهبود پایداری کشاورزی و حفظ منابع حیاتی آب، منافع اقتصادی و اجتماعی بهره بردارن نیز دچار نوسان زیادی نگردد.

Keywords:

آب های زیرزمینی , برنامه ریزی پویا , برنامه ریزی ریاضی مثبت , شبیه سازی , قیمت گذاری آب