علی رضا کهنسال - استاد حوزه و دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد
مهزاد حجازی - کارشناس ارشد ادیان دانشگاه فردوسی مشهد

نزد عارفان، ریاضت سبب صفای باطن و کشف است. در کنار مجاهدات مشروع، برخی از ریاضت های باطل نیز به عرفان راه یافته است. در این نوشتار تاثیر ریاضت بر صفای نفس و ارتباط دوسویه عمل و علم بر پایه اصول حکمت متعالیه پژوهش شده است. اگر چه پیش از صدرالمتالهین برخی از حکما و عرفا سخنانی در باب تاثیر ریاضت بر نفس داشته اند، اما تبیین فلسفی این امر تنها به مدد اصول حکمت متعالیه میسر است. در پرتو این اصول آشکار می شود که ریاضت های باطل سبب مکاشفات وهمی می گردند و به سبب خلاقیت خیال و اتحاد نفس و صور علمی، مکاشفات نیز به رسوخ همان اعمال باطل می انجامند.

ریاضت، اتحاد، صورت، خیال، ایجاد