بهروز ادهمی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد هرند
علی کبیری سامانی - عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد هرند

فرم در معماری ایران، نقش عمده ای ایفا می کند. چهارتاقی گونه ای از فرم های متداول در معماری ایران است. گذشت زمانی طولانی از دوره ساسانیان و متروک و ویران شدن شمار زیادی از چهارتاقی ها، به فراموش شدن کارکرد اصیل آنها منجر شده است. به طوری که امروزه کارکردهای متفاوتی به آنها نسبت داده می شود. از جمله: آتشکده، کاروانسرا، معبد، مقبره، محل خبررسانی با دود و آتش، تقویم نجومی، مسجد و بازارها. فضای بازار به صورت المان های پیوسته چهارتاقی، در دادوستد و خرید و فروش، نه تنها محلی برای آسایش و استراحت فراهم می کند، بلکه فضای اقتصادی بازار را به فضایی معنوی تبدیل می نماید. استفاده از چهارتاقی در ساخت چنین مکانی می تواند فضای خشک و خشن دادوستد را تلطیف نموده، و روح مراجعین را صیقل دهد. بعد از مدرنیته و وارد شدن به عصر صنعتی در ایران ساختمان های عمومی به ویژه بازارها که در مقیاس شهری و ملی کاربرد داشته و دارای جنبه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و هنری می باشند، آنچنان که باید کیفیت لازم را نداشته اند. برای نیل به این مقصود، رساله حاضر در قالب یک تحقیق علمی به روش توصیفی- تحلیلی بر پایه مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و مشاهدات عینی انجام گرفته است، تا شاید بتواند معماری اصیل ایرانی را در قالب بازار به منصه ظهور برساند.

بازار، چهارتاقی، معماری ایران