بهمن فاضلی نسب - گروه زراعت و اصلاح نباتات، پژوهشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
نسرین مشتاقی - گروه بیوتکنولوژی و به نژادی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی، مشهد، ایران
محمد فروزنده - گروه زراعت و اصلاح نباتات، پژوهشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

مقدمه: امروزه جهت استخراج مواد آنتی اکسیدانی گیاهی از حلال های متفاوتی استفاده می شود که هر کدام قابلیت خاصی در استخراج اینمواد دارند لذا در تحقیق حاضر سعی شد تا برخی گیاهان دارویی از مناطق رویشی متفاوت ایران جمع آوری و بر اساس اکثریت حلال های پرکاربرد نیزمورد ارزیابی قرار گیرند تا علاوه بر شناسایی بهترین گیاه دارویی، بتوان بهترین حلال جهت استخراج مواد آنتی اکسیدانی معرفی کرد.مواد و روش ها: به منظور بررسی نوع حلال عصاره گیری (آبی، هیدروالکلی، استونی و متانلی) بر میزان مواد آنتی اکسیدانی برخی گیاهاندارویی بومی مناطق مختلف ایران از جمله کاکوتی، شکرشفا، زعفران، بومادران، پونه کوهی، نعناع کوهی، زوفا، آویشن کوهی، شاه تره و کلپوره،آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. از DPPH برای سنجش فعالیت آنتی اکسیدانی استفاده شد. یافته های پژوهش: نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که نوع عصاره و برهمکنش عصاره و گیاه بر خواص آنتی اکسیدانی، محتوای فنلو فلاونویید تاثیر متفاوتی داشته است (P<0.01). بیشترین میزان فلاونویید در عصاره آبی (87/65mg/g DW)، هیدروالکلی (147/48mg.g DW)، متانلی (277/48mg.g DW) و استونی (171/98mg.g DW) و همچنین بیشترین میزان فنل در عصاره آبی (15/33mg.g DW)، هیدروالکلی (20/18mg.g DW)، متانلی (51/47mg.g DW) و استونی (31/59mg.g DW) مربوط به گیاه دارویی بومادران منطقه ایلام بوده است. بیشترین خاصیت آنتی اکسیدانی بر اساس آزمون DPPH در عصاره آبی (8/29 درصد در غلظت 16μg/ml) متعلق به بومادران منطقه ایلام، در عصاره هیدروالکلی (234/49 درصد در غلظت 64μg/ml) متعلق به نعناع کوهی منطقه کاشمر و سپس کلپوره کاشمر و بومادران ایلام و در نهایت در عصاره متانلی (95/633 درصد در غلظت 16μg/ml) متعلق به بومادران منطقه ایلام بوده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که مهم ترین حلال جهت استخراج مواد فنلی و بررسی خاصیت اکسیدانی، متانل بوده و موثرترین گیاه از لحاظ حضور مواد و خاصیت آنتی اکسیدانی، بومادران منطقه ایلام بوده است.

عصاره گیاهی، بومادران، شکرشفا، نعناع، زوفا