حسین مختاری هشی - استادیار جغرافیا دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
عطاء اله عبدی - استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

جهان در سده کنونی و آینده با توجه به پییشرفت های سریع اقتصادی و رشد زندگی شهری، به طورفزایندهای در دسترسی به منابع آب، با مشکل روبه رو خواهد شد. اهمیت آب در جنبه های مختلف زندگیبشری در آینده و به تبع آن نقش تعیین کننده آن در روابط میان کشورها به حدی است که صاحب نظرانمعتقدند پنجاه سال آینده کارتل های آبی جایگزین کارتل های نفتی خواهد شد. منطقه آسیای مرکزی پساز فروپاشی شوروی به دلایلی همچون وجود منابع نفت و گاز فراوان، مورد توجه قدرت های جهانی ومنطقه ای قرار گرفته است و کشورهای مختلف در راستای تلاش برای نفوذ در این منطقه از ابزارهایگوناگونی سود برده اند. این منطقه با توجه به موقعیت بری خود و دوری از منابع رطوبتی و عدم نفوذ تودههای باران زای پرانرژی، بارندگی کمی دریافت می کند و عامل ارتفاع، نقش اساسی در ایجاد بارش هایاوروگرافیک در این منطقه دارد. نگاهی به ویژگی های توپوگرافیک این منطقه نشان می دهد که تاجیکستانبا داشتن کوه هایی با ارتفاع بیش از 7000 متر، منبع آب این منطقه بوده و منشاء بسیاری از رودخانه هایکوچک و بزرگی است که از این کشور خارج شده و در کشورهای همسایه جاری می شوند. روش تحقیقاین مقاله از نوع تحلیلی- توصیفی است و یافته های آن نشان می دهد که با توجه به قابلیت های هیدروپلیتیک تاجیکستان و نقش غیرقابل جایگزین آب در این منطقه، ایران می تواند از طریق تقویتحضور خود در پروژه های آبی تاجیکستان، ضمن خنثی نمودن بخشی از تلاش های رقبای منطقه ای وفرامنطقه ای خود، از این امر به عنوان فرصتی در جهت پیشبرد علایق ژیوپلیتیک خود برای گسترش حوزهنفوذ در منطقه آسیای مرکزی، استفاده کند.

هیدروپلیتیک، روابط خارجی، آسیای مرکزی، ایران، تاجیکستان