سیدمحمدحسن مددی الموسوی - عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

نقش وجایگاه علوم انسانی - بامحوریت انسان - دررشد و بالندگی فرهنگ ها یا انحطاط تمدن ها، غیرقابل تردید است. تدوین برنامه های آموزشی علوم انسانی، یکی ازپرچالش ترین برنامه ریزی های هر کشور است . درباره علوم انسانی ، ازهمان سال های نخستین انقلاب اسلامی ایران - که با شعار انقلاب فرهنگی و فکری همراه بود - برخی تردیدهای جدی وجود داشت و این خود پیش درآمدی برشکل گیری شواری عالی انقلاب فرهنگی شد. با گذشت سه دهه ازانقلاب ، تدبیرمتولیان امر و تلاش دلسوختگان رسمی و غیررسمی عرصه فرهنگ و آموزش، در تدوین برنامه ای جامع برای علوم انسانی وساماندهی به روندآموزش این دانش ها - به معنی عام آن - حاکی از عدم توفیق در دستیابی به اهداف موردنظر است و نیاز به بازنگری در مواد آموزشی و روش های آموزش علوم انسانی در حوزه های آموزش و پرورش و آموزش عالی و حوزه های علمی کاملا آشکار است. به نظرمی آید که عمده ترین مشکل درآموزش علوم انسانی، در ابزار انتقال آن یعنی زبان علمی این دانش هاست بی تردید بستر ورود به حوزه اندیشه ها و دانش ها زبان است ؛ و ضروری ترین ابزار دادوستد علمی و فرهنگی دانشجویان و طلبه ها و استادان و پژوهشگران بیشتر رشته های علوم انسانی - علوم قرآنی، فقه، فلسفه ، تاریخ و ... - زبان عربی است. براساس گزارش های مکتوب و شفاهی و تجربه های عینی ، یکی از آشکارترین چالش های ما، به ویژه در شاخه های علوم انسانی ، مشکل آموزش زبان علمی این رشته ها، یعنی زبان عربی است. شواهد حاکی از آن است که روش ها و فنون موجود در آموزش زبان عربی، پاسخگوی نیازفرگیران و استادان نیست. به نظر می آید که عمده ترین مشکل در آموزش این زبان، رویکرد یا نگاه به این زبان است، و تا زمانی که تعریف از زبان عربی و نگاه به آن تغییرنکند، هرگونه دگرگونی در عناوین و روش ها و فنون، اثربخش نخواهد بود. اصل مقاله م یخواهد به این نتیجه برس د که: با اجرای یک طرح ساده و قابل اجرا و تغییرجزئی در برنامه های آموزش زبان عربی وجابه جایی منطقی برخی عناوین و سرفصل ها،, می توان از زبان به شیوه درست و بهینه استفاده کرد و زمینه های ارتباط معنی دار فراگیران با دروس علوم انسانی را هموارکرد.

زبان عربی، علوم انسانی، نظام آموزشی، دانشگاه