ارزیابی مساحت خیس شدگی پیاز رطوبتی در سیستم آبیاری قطره ای سطحی و زیرسطحی با جریان پیوسته و پالسی

چکیده سابقه و هدف: کاهش منابع آبی و مصرف بهینه آن در مناطق خشک و نیمه خشک، کارشناسان و دولتمردان در بخش کشاورزی را به سمت استفاده از سیستم های آبیاری با راندمان بالا مثل آبیاری قطره ای سطحی و زیر سطحی سوق داده است. سیستم آبیاری قطره ای زیر-سطحی به دلیل توزیع آب در داخل خاک و خشک باقی ماندن سطح خاک می تواند باعث کاهش تلفات تبخیر و افزایش راندمان شود. در طراحی آبیاری قطره ای سطحی و زیر سطحی، علاوه بر ابعاد پیاز رطوبتی که عامل اصلی در تعیین عمق نصب لاترال و فاصله لاترال ها و قطره چکان ها از یکدیگر می باشد، سطح خیس شده اطراف قطره چکان نیز از اهمیت ویژه ای برخودار است. اغلب مطالعات صورت گرفته مربوط به توزیع پیاز رطوبتی در سیستم آبیاری قطره ای با کاربرد پیوسته بوده و مطالعات اندکی روی مساحت خیس شده در سیستم آبیاری پالسی صورت گرفته است. پس در این تحقیق بیشتر به بررسی مساحت خیس شده در سیستم آبیاری قطره ای پالسی و عوامل تاثیر گذار بر روی آن پرداخته می شود. مواد و روشها: به منظور انجام این تحقیق از یک مدل فیزیکی از جنس پلی کربنات تخت به ابعاد 5/0×1×3 استفاده شد و آزمایشات بر روی سه نوع بافت خاک (سبک، متوسط و سنگین)، با سه نوع دبی قطره چکان (2، 4 و 6 لیتر در ساعت)، در سه عمق مختلف نصب قطره چکان (صفر، 15 و 30 سانتی متری) به انجام رسید. همچنین این آزمایشات برای دو نوع سیستم آبیاری پیوسته و پالسی صورت گرفت که در آبیاری پالسی، زمان قطع و وصل پالس ها مقادیر 30-30، 20-40 و 40-20 دقیقه در نظر گرفته شد که عدد اول زمان آبیاری و عدد دوم زمان استراحت سیستم در هر چرخه خواهد بود. یافته ها: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در سیستم قطره ای سطحی و زیرسطحی با جریان پالسی به ازای یک حجم آب مساوی در انتهای آبیاری بیشترین مساحت خیس شدگی پیاز رطوبتی پایین قطره چکان در بافت سبک مربوط به دبی زیاد می باشد و در بافت سنگین مربوط به دبی کم می باشد. نتایج تاثیر بافت خاک بر روی مساحت خیس شدگی نشان داد که در سیستم های قطره ای سطحی و زیرسطحی با کاربرد پیوسته و پالسی در تمام دبی های مورد بررسی در انتهای آبیاری، بیشترین مساحت خیس شدگی پیاز رطوبتی پایین قطره چکان مربوط به بافت سبک می باشد و کمترین مساحت خیس شدگی پیاز رطوبتی مربوط به بافت سنگین می باشد. همچنین نتایج نشان داد که در سیستم آبیاری قطره ای با جریان های پیوسته و پالسی در دبی و بافت های مختلف مساحت خیس شدگی پیاز رطوبتی پایین قطره چکان در سیستم های قطره ای سطحی نسبت به سیستم قطره ای زیرسطحی بیشتر خواهد بود. نتایج تاثیر کاربرد آبیاری نیز نشان داد که در سیستم های قطره ای سطحی و زیرسطحی در دبی و بافت های مختلف مساحت خیس شدگی پیاز رطوبتی پایین قطره چکان در کاربرد آبیاری پالسی 30-30 نسبتا بیشتر از دو پالس دیگر و پیوسته خواهد بود که در بافت سبک و در سیستم قطره ای زیرسطحی این اختلاف به وضوح دیده می شود. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان می دهد مساحت خیس شده اطراف قطره چکان برای دبی ها و خاک های مختلف و همچنین شرایط کاربرد پالسی و پیوسته متفاوت می باشد در نظر گرفتن این پارامترها در طراحی شبکه های آبیاری قطره ای باعث افزایش راندمان کاربرد آب و کاهش تلفات عمقی می شود.

Keywords:

سیستم آبیاری قطره ای زیرسطحی , پیاز رطوبتی , مساحت خیس شده , آبیاری پالسی , مدیریت بهینه