غلامرضا فدایی - دانشیار دانشگاه تهران.

روش تحقیق اساسی ترین مقوله پژوهش است . چنانچه روش متناسبی با موضوع پژوهش انتخاب شود ، کار تحقیق سریع تر و مطمئن تر انجام می شود . پس از روش های سنتی ارسطویی، اثبات گرایی از زمان دکارت به بعد وجه غالب پژوهش ها بوده است؛ اما اخیر اً عدم کارآیی آن، ب ه ویژه در علوم انسانی محققان را به عدول از آن واداشته است . اخیراً تفسیرگرایی و روش انتقادی درقالب اقدام پژوهی بسیار متداول شده است . این مقاله مدعی است که تقسیم تحقیق به تجربی و عقلانی صحیح نیست . همه پژوهش ها از تجربه و لو تجربه ذهنی برمی خیزند و با استمداد از عقل به نتیجه می رسند . ممکن است وجه غالب تجربه و عقلانیت در هر پژوهش متفاوت باشد ، اما خالی از آن دو نیست، بنابراین اثبات گرایی اگر به معنای این باشد که ورای تجربه چیزی نیست اشتباه است و اگر به این معنا باشد که هر پژوهش ی ناگزیر از دهلیز تجربه می گذرد،امری پذیرفتنی است . نگارنده مدعی است که همه پژوهش ها را م ی توان از یک منظر به دو بخش آزمودنی و پیمودنی تقسیم کرد . در این مقاله به اهمیت رویکرد در پژوهش هم اشاره می کند و مطالعه همه پدیده ها را در قا لب هشت محور پدیداری، پنداری، ساختاری، رفتاری، استقراری، استمراری، مقداری و آثاری میسر می داند. طبعاًهر یک از این رویکردها روشی مناسب با خود را طلب می کند

روش تحقیق، تحقیق کیفی، تحقیق کمی، اثبات گرایی، واقعیت