اعظم اسدی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
حمیدرضا خزاعی - استاد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
جعفر نباتی - استادیار، پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

امروزه با توجه به کمبود منابع آبی، توجه بیشتری به استفاده از روش های ذخیره­کننده آب می شود. به این منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با پنج تکرار در شرایط کنترل­شده در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. عوامل موردبررسی شامل سه سطح آبیاری (آبیاری کامل (100درصد ظرفیت زراعی)، کم آبیاری (70درصد ظرفیت زراعی)، خشک کردن جزیی منطقه ریشه (70درصد ظرفیت زراعی))، زمان اعمال تنش (دو هفته پس از کاشت و 50درصد گلدهی) و دو سطح کود فسفاته (میزان موردنیاز براساس آزمایش خاک و افزودن 25درصد بیشتر از میزان توصیه­شده) بودند. در تیمارهای خشکی یک قسمت از گلدان ها دو هفته بعد از کاشت، تحت تنش خشکی قرار گرفت و قسمت دوم گلدان ها تا شروع گلدهی به طور کامل آبیاری شدند و در مرحله 50درصد گلدهی تیمارهای خشکی روی آن اعمال شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی در هر دو مرحله گلدهی و 21 روز بعد از گلدهی، سبب کاهش بیشتر صفات فیزیولوژیک شامل شاخص محتوای کلروفیل، سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای و سرعت تعرق شد. با افزایش مدت زمان خشکی تراکم روزنه ها در سطح زیرین برگ افزایش یافت. با وجود کاهش میزان فتوسنتز و ماده خشک در گیاهانی که تحت تنش خشکی قرار گرفتند، مقدار زیست توده شاخساره در تیمار خشک کردن جزیی منطقه ریشه نسبت به تیمار کم آبیاری بیشتر بود. افزایش کود فسفر بر تراکم روزنه تاثیر معنی دار نداشت، اما 21 روز پس از گلدهی باعث افزایش غلظت CO2 اتاقک زیرروزنه، نرخ فتوسنتز، سرعت تعرق و کاهش هدایت روزنه ای شد و زیست توده شاخساره با افزایش فسفر رابطه مستقیم داشت.

تبخیر و تعرق, تراکم روزنه, خشکی, کم آبیاری