معصومه منصوریار - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایران
حمید عبدالهی - دانشیار پژوهشکده میوه های معتدله و سردسیری، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
جواد عرفانی مقدم - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایران
سید علیرضا سلامی - دانشیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

به­منظور دست­یافتن به حداکثر پرآوری در محیط های کشت، می توان با توجه به نوع گونه گیاهی، از مقادیر مختلف نمک ها و تنظیم کننده های رشد استفاده نمود. در برخی مواقع اثر متقابل این مواد می تواند نتایج متفاوتی را بر میزان پرآوری گیاهچه ها، در شرایط درون شیشه ای در پی داشته باشد. در این پژوهش تاثیر کاربرد دو محیط کشت پایه MS و QL در ریزازدیادی گلابی گونه Pyrus betulifolia مورد مطالعه قرار گرفت که بیشترین میزان پرآوری در محیط کشت QL و بیشترین میزان توسعه­یافتگی برگ ها در محیط کشت MS بود. به­منظور تولید برگ های توسعه یافته تر در محیط کشت QL و با توجه به تفاوت در میزان خالص یون های NO3-،NH4+، Cl- و Ca2+ در دو محیط کشت مورد بررسی، نمک های NH4NO3 در سه غلظت 25/6، 5/12 و 75/18 میلی مولار و CaCl2 در دو غلظت 9/0 و 8/1 میلی مولار به محیط کشت QL اضافه شدند. بر اساس نتایج به­دست آمده افزایش در میزان NH4NO3 و CaCl2 تاثیری در میزان پرآوری ریزنمونه ها نداشت؛ اما با افزایش در میزان این دو نمک، سطح برگ ریزنمونه ها در محیط کشت QL توسعه یافت. در آزمایشی دیگر با هدف افزایش میزان پرآوری در محیط کشت MS، با افزایش در میزان سایتوکینین BAP در این محیط کشت از 5/0 به 1، 5/1 و 2 میلی گرم در لیتر، پرآوری در محیط کشت MS افزایش نشان داد. به­نظر می رسد محیط کشت MS به­دلیل دارا بودن غلظت بیشتری از نمک های ماکرو در مقایسه با محیط کشت QL، نیازمند تنظیم کننده رشد بیشتری به­جهت دست­یافتن به پرآوری مناسب می باشد. در مجموع بر مبنای نتایج این پژوهش، در ریزازدیادی گلابی گونه P. betulifolia با توجه به هدف آزمایش، می توان از هر دو محیط کشت پایه MS و QL به­همراه غلظت مناسبی از سایتوکینینBAP و نمک های NH4NO3 و CaCl2استفاده نمود.

پرآوری, کشت بافت, گلابی, نمک های معدنی, BAP