رحیم عبادی - کارشناس ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج
محمدرضا بی همتا - استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
رامین بهمنی - دانشجوی دکتری، گروه زیست شناسی مولکولی، دانشگاه سجونگ، سجونگ، کره جنوبی

به­منظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام زیتون و شناسایی بهترین ارقام، 30 رقم کاشته­شده زیتون مرکب از 27 رقم وارداتی (شامل کرونیکی، آربکین، کنسروالیا، ماستوئیدس، کالاماتا، پیکوال، بلیدی، میشن، لچینو، مانزانیلا دی­سویلا، کایلتیه، ابوسطل، لچین دگرانادا، لچین دسویلا، توفاهی، ولیوتیکی، گروسان، خدیری، مصعابی، کورنیکابرا، پیکودو، حامد، دوئبلی، کورفولیا، آمیگدالولیا، کایسی و صورانی) و3 رقم بومی ایران (شامل زرد، روغنی و ماری) در ایستگاه تحقیقات زیتون طارم از لحاظ صفات کمی و کیفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. 33 صفت کمی و کیفی در این تحقیق بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد در کلیه صفات مورد مطالعه در بین ارقام اختلاف معنی داری وجود دارد که این امر موید تنوع ژنتیکی بالا در میان ارقام مورد مطالعه است. نتایج تجزیه همبستگی صفات نشان­دهنده وجود همبستگی مثبت و منفی معنی داری در برخی از صفات مهم بود. رگرسیون گام به گام مشخص کرد که صفت عملکرد بیش از صفات دیگر به خصوصیات گل و درصد گل کامل بستگی دارد. درصورتی­که درصد روغن در ماده تر به متغیرهای فنولوژیکی میوه مانند زمان تغییر رنگ و رسیدن میوه وابسته بود. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که 10 مولفه، 90 درصد از تغییرات کل واریانس را توجیه می نمایند. خصوصیات مورفولوژیکی و فنولوژیکی میوه، خصوصیات گل، عملکرد، درصد رطوبت میوه، میزان روغن در ماده تر و خشک و خصوصیات مورفولوژیکی برگ از اجزای تشکیل­دهنده مولفه های اصلی بودند. تجزیه خوشه ای ارقام را در فاصله 10 به 5 گروه تقسیم نمود. نظر به وجود تنوع ژنتیکی بالا در بین ارقام، دورگ گیری برای بهره مندی از تفکیک متجاوز برای بهبود عملکرد، افزایش میزان روغن در ماده تر و ایجاد ارقام جدید می تواند موثر واقع شود.

تجزیه به مولفه های اصلی, تجزیه خوشه ای, تنوع ژنتیکی, زیتون, عملکرد