سعید سهیلی وند - دانشجوی سابق دکتری، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، تهران
امیر موسوی - دانشیار، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، تهران
محمدرضا صفر نژاد - استادیار، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
ناصر فرخی - استادیار، دانشکده فناوری های نوین دانشگاه شهید بهشتی، تهران

در این تحقیق، پیوند ex vitro، برای نجات شاخساره های بدون ریشه ناشی از کشت بافت و انتقال ژن لیموترش (Citrus aurantifolia L.)، انجام و تاثیر عامل های مختلفی مانند نوع و اندازه پیوندک، نوع پیوند، شرایط نگهداری گیاهچه­های پیوندی و استفاده از محیط کشت غذایی در اطراف محل پیوند، بررسی شد. نتایج نشان داد، بهترین بازدهی با استفاده از روش متداول پارافیلم پیچی، در شرایط محیطی کنترل شده و با اندازه­های پیوندک بزرگ تر و چوبی­تر به دست می­آید. تزریق محلول غذایی در محل پیوندک، در میزان موفقیت پیوند، تفاوت معنی­داری با شاهد نشان نداد. ولی کاربرد محیط غذایی MS آگاردار در محل پیوند، در مقایسه با پارافیلم پیچی، موفقیت ریزپیوندی ex vitro را بالا برد و نشان داد، می­تواند به عنوان نگه دارنده پیوندک روی پایه، محافظ رطوبت پیوندک و تامین کننده مواد غذایی آن، در روزهای اولیه عمل کرده و در سازگاری تدریجی پیوندک به محیط in vivo کمک کند.

پایه, پیوند انتهایی و جانبی, پیوندک, شاخساره, کشت بافت