اشکان زرگری - گروه تکثیر و پرورش آبزیان، دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، نور، ایران
محمد مازندرانی - گروه تکثیر و پرورش آبزیان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران
سید مرتضی حسینی - سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، مرکز تحقیقات ذخایر آبزیان آب های داخلی (گرگان)، گلستان، ایران

زمینه مطالعه: گیاه گلرنگ به دلیل داشتن خاصیت آنتی­اکسیدانی می­تواند در ماهیان مورد استفاده قرار گیرد؛ در بررسی حاضر عوارض جانبی استفاده از تزریق داخل صفاقی عصاره این گیاه در ماهی قزل­آلای رنگین کمان مورد بررسی قرار گرفت. هدف: در این مطالعه اثرات تزریق داخل صفاقی عصاره گیاه گلرنگ (Carthamus tinctorius) بر آنزیم های آسپارتات آمینو ترانسفراز، آلانین آمینو ترانسفراز و فسفاتاز قلیایی به عنوان شاخص های آسیب بافتی و همچنین مطالعه ی آسیب شناسی بافت­های کبد و کلیه در ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) مورد بررسی قرار گرفته است. روش کار: پس از تهیه ماهی های قزل آلای رنگین­کمان با میانگین وزن 5±100 گرم تهیه و با غلظت­های مختلف عصاره گلرنگ بصورت داخل صفاقی مورد تزرق قرار گرفتند. در این راستا، یک گروه شاهد منفی (بدون تزریق)، یک گروه شاهد مثبت (تزریق با 2/0 میلی لیتر سرم فیزیولوژی) و سه گروه تیمار تجربی به ترتیب با غلظت های 50، 100 و 200 (میلی گرم به ازای کیلو گرم وزن در حجم 2/0 میلی لیتر) تزریق شدند. در روز های سوم، هفتم و دهم بعد از تزریق نمونه برداری از خون جهت جداسازی سرم خون و سنجش فعالیت آنزیم های ASAT، ALAT و ALP انجام گرفت. همچنین نمونه برداری از بافت کبد و کلیه در روز هفتم صورت گرفت. نتایج: با تزریق عصاره گلرنگ فعالیت آنزیم های ASAT، ALAT و ALP در ماهیانی که با عصاره تزریق شدند در مقایسه با گروه­های شاهد بطور معنی دار در هر سه دوره نمونه برداری افزایش یافت. در بررسی بافت­شناسی نیز، آسیب­های بافتی تیپیک در کبد و کلیه ثبت گردید. نتیجه گیری نهایی: تزریق داخل صفاقی عصاره گلرنگ در دوزه­های 200 – 50  میلی گرم بر کیلو گرم وزن موجب بروز آسیب بافتی در اندام های کبد و کلیه می شود، به گونه­ای که غلظت 200 میلی گرم در لیتر عوارض بافتی شدیدی در بافت های یاد شده به همراه داشت، لذا برخی محدودیت­ها در استفاده تزریقی این ماده را به عنوان محرک ایمنی یا همیار واکسن باید در نظر گرفته شود.

گلرنگ, آسیب شناسی بافتی, تزریق داخل صفاقی, کبد, کلیه