فاطمه یاوری - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی دانشگاه تربیت مدرس
سیدعلی اکبر صالحی نیشابوری - استاد گروه مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی دانشگاه تربیت مدرس
جعفر یزدی - استادیار گروه مهندسی عمران دانشگاه شهیدبهشتی

بررسی آمار و اطلاعات خسارات سالانه ناشی از وقوع سیلابها بیانگر وسعت خسارتهای مختلف جانی و اقتصادی به بشر در اثر وقوع سیلاب در مناطق مختلف میباشد. تغییر کاربری اراضی و توسعه شهری منجر به پیدایش مشکلات فزاینده ای در هیدرولوژی شهری شده و در اکثر موارد افزایش دبی اوج و حجم سیلاب را به همراه داشته است. افزایش شهرسازی و توسعه سطوح نفوذناپذیر، خطر وقوع سیل در منطقه سیل برگردان غرب تهران را دوچندان کرده است. لذا با اقدامات مناسب مدیریتی میتوان شدت و میزان این آسیب ها را کاهش داد. شبیه سازی فرایند بارش-رواناب یکی از مراحل مهم پیش بینی درست و مناسب سیلابهای آینده محسوب میشود. مدلهای بارش-رواناب مانند سیستم مدلسازی هیدرولوژیکی HEC-HMS ابزاری مناسب برای شبیه سازی هیدرولوژیکی حوضه های آبریز میباشد. در تحقیق پیشرو برای تحقق این هدف در مدلسازی با مدل HEC-HMS از روش سازمان حفاظت خاک امریکا (SCS) برای شبیه سازی زیرحوضه ها و تبدیل بارش به رواناب و از روش ماسکینگام برای روندیابی جریان بهره گرفته شده است. به منظور واسنجی مدل انتخاب شده در منطقه سیل برگردان غرب تهران و حوضه کن، با داشتن هیتوگراف های بارش و درنظرگیری پارامترهای k ماسکینگام، زمان تاخیر، تلفات اولیه و ضریب نفوذناپذیری، مرحله واسنجی مدلسازی انجام شده است. درنهایت هیدروگرافهای رواناب حاصله برای سیلابهای با دوره بازگشتهای 2، 10، 20، 50 و 100 ساله با محاسبه ضرایب رواناب برای حوضه موردنظر محاسبه شده است. نتایج این شبیه سازی نشان داد با تغییر کاربری اراضی و افزایش توسعه شهری حجم رواناب برای سیلابهای مذکور افزایش داشته است. این امر موجب شده برای جلوگیری از خسارتهای ناشی از سیلابهای پیش بینی شده راهکارهای مدیریتی مناسبی اتخاذ شود.

سیلاب شهری، مدلسازی بارش-رواناب، HEC-HMS ، شبیه سازی هیدرولوژیکی، حوضه سیل برگردان غرب تهران، توسعه شهری