فاطمه پورحق وردی - کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه بیرجند
هادی معماریان - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه بیرجند
محسن پوررضابیلندی - استادیار گروه علوم و مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
سیدمحمد تاجبخش فخرآبادی - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه بیرجند

شبیه سازی بارش رواناب به منظور برنامه ریزی و مدیریت منابع آب در حوضه های آبخیز نیازمند استفاده از مدلهای مفهومی هیدرولوژیکی بهینه شده است. در این تحقیق از بسته بهینه سازی hydroPSO به منظور واسنجی و بهینه سازی پارامترهای مدل بارش رواناب (2(k 2KINEROS در حوضه آبخیز بار نیشابور در استان خراسان رضوی استفاده شد. بدین منظور از 3واقعه رگباری در تاریخ های مختلف استفاده شد. نتایج حاکی از کارایی بهتر مدل در شبیه سازی هیدرولوژیک واقعه رگباری سال 11/1/71 میباشد. که در این شبیه سازی ضریب همبستگی((R2 و ضریب نش (NSE) برابر با 9645/0 و 96/0 به دست آمد. شبیه سازی بر اساس وقایع رگباری سال 21/2/70و 26/12/70به ترتیب با ضرایب نش برابر با 90/0 و 89/0 بدست آمد. تحلیل حساسیت نشان داد که پارامترهای ks_c، Rock، G_p ، ks_p و pro_p به ترتیب مهمترین و موثرترین پارامترها در فرآیند واسنجی مدل 2k بشمار میروند. توزیع فراوانی برخی از پارامترها مانند n_c و Smax دارای شکل زنگوله ای با اوج تیزتر میباشد که این خود نشان دهنده عدم قطعیت کمتر تحمیل شده از جانب این پارامترها بر مدل است؛ اما برخی از پارامترها مانند pro_c و Dist_c توزیع فراوانی یکنواختی را نشان می دهند. تفسیر بصری نمودارهای جعبه ای نشان میدهد که در 8 پارامتر ks_p، n_c، G_p، In، Rock، Pro_p، Pro_c و Sat ارزش بهینه پارامتر به دست آمده در فرآیند واسنجی تقریبا منطبق بر میانه ارزشهای نمونه برداری شده است که این مطلب موید این است که اکثر ذرات به سمت یک منطقه کوچک از فضای پاسخ هدایت شده اند. نتایج این تحقیق نشان داد که بسته بهینه سازی hydroPSO میتواند با موفقیت با مدل 2k تلفیق شده و به سرعت و کارآیی بالایی پارامترهای مدل را واسنجی و بهینه سازی نماید.

hydroPSO، 2KINEROS، بهینه سازی انبوه ذرات، بارش رواناب، شبیه سازی