مصطفی خانزاده - دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
کیومرث بشلیده - دانشیار، گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
نجمه حمید - دانشیار، گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
سیدعلی مرعشی - استادیار، گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر، طراحی و آزمون الگویی از پیشایندهای علائم بدریخت­انگاری بدنی در دانشجویان کارشناسی بود. در الگوی پیشنهادی پژوهش، متغیرهای استفاده از رسانه، درونی­سازی الگوهای رسانه، حساسیت به­طرد مبتنی­بر ظاهر، کمال­گرایی ظاهری و باورهای ناکارآمد درمورد ظاهر به­عنوان متغیرهای پیشایند، و متغیرهای نگرانی از بدشکلی بدنی، اضطراب اجتماعی مربوط­به ظاهر، کناره­گیری اجتماعی و رفتارهای جبرانی برای زیبایی و تناسب اندام (استفاده از لوازم آرایشی، جراحی زیبایی و تلاش برای تناسب اندام) به­عنوان علائم بدریخت­انگاری درنظر گرفته شد. روش: طرح پژوهش حاضر از نوع همبستگی و از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) بود. تعداد 540 نفر، شامل 337 زن و 203 مرد، با استفاده از روش نمونه­گیری چندمرحله­ای تصادفی از بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز انتخاب شدند و به هشت مقیاس پژوهش پاسخ دادند. برای آزمودن الگوی پیشنهادی پژوهش، از روش الگویابی معادلات ساختاری، با تبعیت از رویکرد دومرحله­ای اندرسون و گربینگ (1988)، استفاده شد. همچنین، برای بررسی معناداری اثرات غیرمستقیم موجود در الگوی پژوهش، روش بوت­استراپ به­کار گرفته­شد. یافته­ها: نتایج تحلیل­ها نشان داد که شاخص­های برازش برای الگوی پژوهش در دامنه قابل­قبولی قرار دارند؛ با این حال، با انجام برخی اصلاحات، الگو به برازش مطلوب­تری دست یافت. همچنین، این نتایج نشان داد که همه مسیرهای مستقیم در الگوی پژوهش (به جز مسیر استفاده از رسانه به کمال­گرایی ظاهری و حساسیت به­طرد مبتنی بر ظاهر) معنادار است. نتایج حاصل از روش بوت­استراپ نیز نشان داد که همه مسیرهای غیرمستقیم الگو معنادار است.  نتیجه­گیری: به­طورکلی نتایج حاصل از پژوهش حاضر نحوه شکل­گیری علائم بدریخت­انگاری، به­خصوص رفتارهای جبرانی برای زیبایی و تناسب اندام، را ازطریق تاثیرات رسانه و متغیرهای شناختی و شخصیتی را در یک نمونه ایرانی نشان می­دهد. همچنین، این نتایج در بافت نظری و تجربی تبیین شد و تلویحات نظری و کاربردی آن ارائه شد.

رسانه, باورهای ناکارآمد در مورد ظاهر, علائم بدریخت انگاری بدنی, نگرانی از بدشکلی بدنی, رفتارهای جبرانی برای زیبایی و تناسب اندام