ندا گودرزی - کارشناس ارشد روان شناسی بالینی دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران
زهره خسروی - استاد، گروه روان شناسی دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران
غلامرضا دهشیری - استادیار، گروه روان شناسی دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران

مقدمه: افکار مزاحم و تکرارشونده از مولفه­های اساسی اختلال­های وسواسی- اجباری (OCD) و شخصیت وسواسی- اجباری (OCPD) است. زیرساخت­های شناختی، طرح­واره­ها و ارزیابی افراد از افکارشان در این اختلال­ها همواره مورد توجه روان­شناسان بالینی بوده است. از این­رو هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه­ی طرحواره­های ناسازگار اولیه و باورهای فراشناختی در افراد مبتلا به OCD، OCPD و گروه بهنجار است. روش: این پژوهش از نوع علی- مقایسه­ای و جامعه آماری آن، دانشجویان دانشگاه­های دولتی شهر تهران در سال 1392 بودند. نمونه­ی اولیه پژوهش که به­روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای انتخاب شدند، 385 نفر بودند. ابتدا تمام شرکت­کنندگان، پرسشنامه­های بازنگری­شده­ی وسواسی- اجباری، چندمحوری بالینی میلون3، فرم کوتاه طرح­واره یانگ، فراشناخت و سلامت عمومی را تکمیل کردند. در مرحله دوم، افرادی که نمره­های لازم را به­دست آورده بودند، مورد مصاحبه قرار گرفتند.  بدین ترتیب 127 نفر (شامل 35 نفر در گروه OCD، 39 نفر در گروه OCPD و 53 نفر در گروه بهنجار) انتخاب شدند. یافته ­ها: نتایج آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره (مانوآ) نشان داد میانگین نمرات در تمام حوزه­های طرح­واره­های ناسازگار اولیه در گروه های بالینی پژوهش به­طور معناداری بالاتر از گروه بهنجار و در بین افراد مبتلا به OCD به­طور معنادار بالاتر از دو گروه دیگر است. همچنین در باورهای فراشناختی، میانگین نمرات افراد مبتلا به OCD در خرده­مقیاس­های باورهای مثبت درباره­ی نگرانی، کنترل­ناپذیری و خطر و اطمینان شناختی به­طور معناداری بیشتر از دو گروه دیگر است. نتیجه­ گیری: نتایج به­طور کلی نشان دادند که بررسی طرح­واره­های ناسازگار اولیه و باورهای فراشناختی، باعث ایجاد درک بهتری از  OCD و OCPD می­شوند.

اختلال وسواسی- اجباری, اختلال شخصیت وسواسی- اجباری, طرحواره های ناسازگار اولیه, باورهای فراشناختی