مطالعه تطبیقی پهنه های اقلیمی استان گلستان تحت سناریوهای مختلف تغییر اقلیم

سابقه و هدف: اقلیم شرایط متوسط آب و هوایی است که در سال های اخیر با افزایش گازهای گلخانه ای در جو و بر هم خوردن توازن تابشی در حال تغییر است و پدیده ای با عنوان تغییر اقلیم را شکل می دهد. تغییر اقلیم یکی از مهمترین چالش هایی است که بخش های مختلف زندگی انسان را در روی زمین تحت تاثیر قرار خواهد داد. برای شناسائی اقلیم، از مجموعه قواعدی استفاده می شود که پارامترهای اقلیمی را طبقه بندی و به آن ها طبقه بندی های اقلیمی گفته می شود. در پهنه-بندی اقلیمی لازم است تا داده های هواشناسی که در مقیاس ایستگاهی ثبت شده اند درون یابی شوند، این عمل با روش های مختلفی امکان پذیر است. استان گلستان با برخورداری از اقلیم های متنوع، به عنوان منطقه مطالعاتی در نظر گرفته شد که از قطب های مهم کشاورزی در ایران است که شناخت پهنه های اقلیمی آن اهمیت زیادی دارد. با توجه به تنوع اقلیمی استان گلستان، هدف از این پژوهش بررسی تغییرات پهنه های اقلیمی استان تحت تاثیر پدیده تغییر اقلیم است که بر اساس روش طبقه بندی اقلیمی دمارتن ترسیم شده و با نقشه اقلیمی ترسیم شده بر اساس داده های مشاهداتی مقایسه و تغییرات اقلیمی در استان بررسی شد. مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه در بخش جنوب شرقی دریای خزر قرار دارد. و بین 36 درجه و 24 دقیقه تا 38 درجه عرض شمالی و 53 درجه و 51 دقیقه تا 56 درجه و 14 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده که از تنوع اقلیمی خوبی برخوردار است. در ابتدا پس از تولید داده های اقلیمی تحت سناریوهای مختلف توسط مولد داده LARS ، پهنه های اقلیمی استان بر اساس داده های مشاهداتی دما و بارش طی دوره آماری 2011-1982 , (1390-1360) به روش دمارتن کلاسیک ترسیم و با پهنه های اقلیمی ترسیم شده بر اساس خروجی مدل LARS طی سه دوره از خروجی های مدل اقلیمی HADCM3 ( 2030-2011، 2065-2046 و 2100-2080) و تحت سه سناریوی انتشار گاز گلخانه ای A1B ,A2 وB1 مقایسه شدند. داده های بارش با استفاده از روش کریجینگ، و داده های دما بر اساس روش رگرسیون وزن دار جغرافیایی درون یابی شدند و پهنه های اقلیمی نیز بر حسب درصد مساحت آنها در هر یک از سناریوها با یکدیگر مقایسه شدند. یافته ها: نتایج خروجی مدل LARS نشان داد که میانگین دمای هوا در استان گلستان تا سال 2100، حدود 3/4 درجه سانتی گراد افزایش می یابد و در بین سناریوهای مختلف، سناریوی A2 در دوره ی 2070-2100 افزایش دمای بیشتری را نشان می دهد. میانگین ماهانه بارش در برخی از ماه ها کاهش و در برخی ماه های دیگر افزایش، اما در مجموع میانگین سالانه بارش افزایش را نشان می دهد. در ارزیابی روش های مختلف درون یابی بارش، نتایج نشان داد که روش کریجینگ نسبت به روش های عکس وزن فاصله و اسپیلاین با دقت بالاتری می تواند بارش را درون یابی کند. نتیجه گیری: خروجی های مدل LARS موید روند افزایشی دما و بارش است اما افزایش دما در مقایسه با افزایش بارش شدت بیشتری را نشان می دهد و این باعث تغییراتی در پهنه های اقلیمی استان خواهد شد و در مجموع استان در دوره های اقلیمی آتی در اثر پدیده تغییر اقلیم به سمت اقلیم های خشک تر پیش خواهد رفت. در این میان، سناریوی A2 شرایط خشک تری را برای استان گلستان تا پایان قرن حاضر پیش بینی می کند.

Keywords:

درون یابی , دمارتن , پهنه بندی اقلیمی , LARS