ضرورت پایش وضعیت رطوب خاک در افزایش بهره وری آب کشاورزی

خاک سطحی جزء بیوسفر و محیط اصلی زندگی گیاهان و میکروارگانیزهایی است که فعالیت آنها تحت تاثیر شرایط فیزیکی محیط از جمله درجه حرارت و رطوبت خاک میباشد. ویژگی های نظیر نقطه پژمردگی و ظرفیت زراعی درخاک های متفاوتیکسان نبوده و نگهداشت رطوبت یا جریان آب در آنها نیز متفاوت می باشد. هر گیاهی با توجه به خوصصیات فیزیولوژیکی ویژه در دامنه خاصی از رطوبت خاک می تواند ادامه حیات داده و رشد و نمو نماید مقادیر بیشتر رطوبت باعث خفگی و مقادیر کمتر باعث پژمردگی گیاه می گردد. با توجه به اینکه آبیاری بمنظور افزایش رطوبت خاک انجام می گردد. ضروری است ابتدا نقاط شاخص حد اشباع، ظرفیت زراعی و نقطه پژمردگی خاک مزرعه شناسایی و سپس قدرت مکش ریشه گیاه مورد نظر را مشخص نموده آنگاه اقدام به آبیاری نمود. باید توجه گردد که تنها مقادیر از آب خاک می تواند به مصرف گیاه برسد که در حد فاصل ظرفیت زراعی و نقطه پژمردگی قرار دارد. ظرفیت زراعی از خصوصیات خاک و نقطه پژمردگی می بایست با توجه به فشار مکش ذرات خاک و ریشه گیاه مو.رد نظر در یک مزرعه تعیین گردد. آبیاری بیش از حد ظرفیت خاک مزارع باعث ایجاد هرز آب و یا نفوذ آب به افق های پائین می گردد که علاوه بر اتلاف و کاهش بهره وری آب باعث فقر غذایی و نامناسب شدن بافت خاک می گردد. در این تحقیق با اندازه گیری مداوم رطوبت خاک مزرعه مقدار آب قابل دسترس گیاه در هر زمان مشخص گردیده و بهترین زمان قابل محاسبه می شود و چنانچه عمق ریشه گیاه در مزرعه مشخص شود با فرمول هایی که در این مقاله موجود است آب مورد نیاز مزرعه بر حسب متر مکعب در هکتار قابل محاسبه است. همچنین در این نتایج یکساله اندازه گیری های مداوم رطوبت خاک در استان خراسان به روش وزنی – حرارتی ارائه گردیده است. اندازه گیری رطوبت اعماق ده تا هفتاد سانتیمتر خاک در مراحل مختلف فنولوژی مزرعه گندم در نیشابور نشان می دهد که در آبیاری های انجام شده موارد فوق رعایت نگردیده، و موقعی که مزرعه در مرحله فنولوژی سه برگی یا پنجه زنی با عمق ریشه کم بوده است حجم آبیاری با مرحله خوشه دهی چندان متفاوت نبوده و در اثر زیاد آبیاری خاک این مزرعه تا عمق زیاد اشباع شدده است در حالیکه در این مرحله عمق ریشه کمتر از 10 سانتیمتر بوده است.