ارزیابی آلودگی آب های زیرزمینی دشت بجستان جهت مصارف کشاورزی با استفاده از روش کریجینگ شاخص

بهره برداری و استفاده غیر اصولی از منابع آب های زیرزمینی باعث افت سطح و کاهش کیفیت این آب ها شده است. این پژوهش با هدف مدلسازی تغییرات مکانی ویژگی های شیمیایی آب های زیرزمینی دشت بجستان با استفاده از روش های زمین آماری کریجینگ معمولی و کریجینگ شاخص جهت مصارف کشاورزی انجام گرفته است. پارامترهای شیمیایی از کل ویژگی های آب زیرزمینی و از کیفیت آب مربوط به 61 حلقه چاه انتخاب شدند. هر کدام از پارامترهای اندازه گیری شده با استاندارد مصرف FAO جهت کشاورزی مورد مقایسه قرار گرفت. از بین پارامترهای مذکور سه پارامتر سدیم (Na)، نسبت جذبی سدیم (SAR) و شوری (EC) از حد مجاز برای کشاورزی بیشتر بودند. در ابتدا نرمال بودن داده ها مورد بررسی و داده های غیر نرمال به روش لگاریتم گیری، نرمال گردیدند. سپس تجزیه و تحلیل واریوگرام ها برای این سه پارامتر محاسبه شدند. معیار ارزیابی در این پژوهش مقادیر میانگین خطا (ME) و مجذور میانگین خطا (RMSE) با استفاده از روش اعتبار سنجی بود. سپس نقشه های پتانسیل کمی مربوط به این سه پارامتر با استفاده از کریجینگ معمولی تهیه شد و در ادامه روش کریجینگ شاخص برای تهیه نقشه های ریسک عناصر کیفی در آب به کار گرفته شد. نتایج نشان داد پارامترهای EC و SAR در اکثر چاه ها از حد استاندارد بالاتر بوده و بیشترین محدودیت مربوط به EC در آب های زیرزمینی منطقه مورد مطالعه می باشد که در بیش از 59 حلقه چاه مهمترین عامل کاهش کیفیت آب می باشد و مصرف آب این چاه ها می‎تواند در دراز مدت باعث شورشدن و کاهش نفوذپذیری خاک گردند.

Keywords:

دشت بجستان , آب زیرزمینی , کریجینگ معمولی , کریجینگ شاخص