سید مصطفی سعادت مصطفوی - دانشیار دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق (علیه السلام)
احسان توحیدی مهر - دکترای حقوق خصوصی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق (علیه السلام).

در فقه امامیه و حقوق ایران همواره بر لزوم جبران خسارات وارده بر افراد تاکید شده و مرتکب فعل زیان بار را مسئول این امر دانسته­اند. در عین حال برخی از عوامل نظیر دفاع مشروع و رضایت زیان دیده که به عنوان علل موجهه شناخته شده، حتی در صورت وجود ارکان سه گانه مسئولیت مدنی، جبران خسارت را منتفی می­سازد. یکی از مباحث مهم مسئولیت مدنی که کمتر مورد توجه قرار گرفته و ذیل همین موضوع قابل طرح است، آنکه چنانچه زیان­دیده در جریان بروز خسارت مرتکب فعل نامشروعی شده باشد، ارتکاب این فعل نامشروع چه تاثیری بر مسئولیت مدنی خواهد داشت فقها و حقوقدانان گرچه در خلال مباحث خود با مصادیق این موضوع روبه رو شده و نسبت به هر مصداق حکمی متفاوت از دیگری صادر نموده­اند، لیکن هیچ گاه مبحثی به صورت مستقل در این زمینه توسط ایشان مطرح نشده است. با بررسی دقیق این موضوع در منابع معتبر فقه امامیه و حقوق ایران می­توان گفت چنانچه ارتکاب فعل نامشروع توسط زیان­دیده بر رضایت ضمنی وی بر ورود خسارت نسبت به اموال دلالت ننماید و یا این فعل، اقدام به ورود خسارت نسبت به خود محسوب نشود و همچنین جبران خسارت به نفع مرتکب فعل نامشروع مخل نظام نباشد، ارتکاب این فعل تاثیری بر مسئولیت مدنی مرتکب فعل زیان بار نداشته و وی ملزوم به جبران خسارات وارده است.

فعل نامشروع, زیان دیده, ضمان, جبران خسارت, مسئولیت مدنی