مهدی رشوند - استادیار حقوق خصوصی، دانشگاه علوم قضایی
مهدی ناصر - دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، دانشگاه علوم قضایی

قراردادهای هوشمند، یکی از ابزارهای کارآمد و موثر برای ورود به بازارهای جهانی هستند. قراردادهای هوشمند، تحت نظارت هوش مصنوعی در بستر بلاک چین منعقد می­شوند و عوض قراردادی در آنها، دارایی­های هوشمند یا ارزهای رمزنگاری شده دیجیتالی می باشد. عنصر قصد یکی از ارکان تشکیل هر قراردادی در نظامات حقوقی تلقی می­گردد و ابراز و احراز آن شرط لازم برای تشکیل و اجرای هر قراردادی است. اعتبار این قراردادها نیز منوط به اثبات امکان احراز عنصر قصد به روشی مطمئن و اصیل است. ابراز قصد متعاملین در قراردادهای هوشمند از طریق مکانیسم­های تخصیص مجوز استفاده از امضاهای دیجیتالی، مکانیسم های تخصیص مجوز استفاده از ارزهای مجازی و سازوکارهای برخورداری از سیستم های اطلاعاتی، انجام می­شود. همچنین در قراردادهایی که به نمایندگی هوش مصنوعی انجام می گیرد، معامله از طریق نیابت که در سامانه­های هوشمند ظهور یافته، انجام می­گیرد. تامین وصف محرمانگی و اصالت محتوا و امضای قرارداد هوشمند و اطمینان از اهلیت و قصد جدی طرفین و ملائت آنها، دخالت گسترده مقامات عمومی و دولتی را موجب شده است که در قراردادهای سنتی سابقه ندارد به گونه­ای که می­توان گفت اصل رضایی بودن کنار گذاشته شده و ابراز اراده معتبر در این قبیل معاملات رنگ و بوی خاصی به خود گرفته است. این تحقیق به روش اسنادی و با رویکردی تحلیلی با مطالعه تطبیقی حقوق آمریکا به عنوان خاستگاه قراردادهای هوشمند، در صدد پاسخ گویی به این سوال است که شیوه­های احراز قصد متعاملین و مبنای طراحی این شیوه­­ها چیست و این شیوه­ها از منظر حقوقی تا چه حد معتبر است در این خصوص ضرورت دارد تا ابتدا مفهوم قراردادهای هوشمند مورد بررسی قرار گرفته و سپس مکانیسم احراز قصد متعاملین و زیرساخت های لازم و مبانی و اعتبار حقوقی آنها، در این قراردادها تحلیل گردد.

قراردادهای هوشمند, بلاک چین, هوش مصنوعی, اوراکل, امضاهای دیجیتالی, قصد