مرضیه اکبری - مربی گروه گرافیک، دانشکده فنی و حرفه ای دخترانه قائم (عج)، دانشگاه فنی و حرفه ای زنجان، زنجان، ایران، نویسنده مسئول
الهام شمشیری - کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

فرازی از داستان یوسف(ع) در تورات و در سوره ای به همین نام در قرآن آمده است که سرگذشت عشق زنی زیبا به جوانی را بیان می کند؛ باتوجه به شباهت نسبی داستان در هر دوکتاب مقدس، تصویرگری گوناگونی از مصوران به وجود آمده است. پژوهش حاضر به بررسی دو اثر از صحنه درخواست کامجویی زلیخا از یوسف -که یکی، نگاره پاکدامن، اثر محمود فرشچیان براساس آیات قرآن و دیگری، نقاشی یوسف و زن پوطیفار اثر گیدو رنی براساس داستان یوسف در تورات به تصویر در آمده اند- می پردازد. پرسش های پژوهش عبارتند از: 1) در به تصویر کشیدن یک صحنه توسط دو هنرمند متفاوت، پیش متن ها چه تاثیری می توانند در بیش متن داشته باشند 2) وجوه تشابه و تفاوت در نگاره درخواست زلیخا از  یوسف با پیش متن های گوناگون کدامند مهمترین هدف پژوهش، بررسی عوامل فرامتنی چون بافت و پیش متن های فرهنگی و دینی عوامل درون مولفی در نظام های تصویری مشابه از روایت است؛ تا با مطالعه این موارد، شناخت بهتری در ساختارهای ژرف این نقاشی ها و میزان هم گرایی و ارتباطشان پیدا شود. بنابراین، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد ترامتنیت و بیش متنی به بررسی عوامل مختلف در دریافت نقاشان از این داستان و بازنمود متفاوت آن پراخته شده است. روش جمع آوری اطلاعات به صورت کتاب خانه ای و مطالعات بصری می باشد. نتیجه بررسی ها نشان می دهد: اگر چه نقاشی ها، دارای موضوع مشترک هستند، ولی به دلیل تفاوت های ناشی از عوامل فرامتنی و پیش متنی های فرهنگی هنری موثر بر هنرمندان، دیدگاه های تخیلی متفاوت در بازآفرینی دیده می شود.    

ترامتنیت, بیش متن, یوسف و زلیخا, محمود فرشچیان, گیدو رنی