صدیقه سلمان - کارشناس ارشد ارتباط تصویری دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران

انقلاب اسلامی ایران 1357 در قالب گسستی ساختاری از تاریخ به تحولی عظیم منجر شده و ریشه در گفتمان اسلام سیاسی دارد. جلوه های این تحول ساختاری و دگردیسی گفتمانی، تاثیر خود را هم بر روی حیات اجتماعی و هم بر روی میدان های هنری در چهل سالی که از حیات آن می گذرد نشان داده است. از این منظر که تاثیرپذیری متقابل زمینه ی اجتماعی و هنر از همدیگر فرض گرفته می شود، در این مقاله هدف بررسی تاثیر گفتمان انقلاب اسلامی و عناصر گفتمانی آن بر هنر متعهد بعد از انقلاب بوده است. برای به دست دادن امکان که بتوان این تاثرگذاری را به شکل موردی مطالعه کرد، در این مقاله تاثیر گفتمان انقلاب اسلامی بر هنر نقاشی معاصر ایران و به شکل موردی مطالعه کرد، در این مقاله تاثیر گفتمان انقلاب اسلامی بر هنر نقاشی معاصر ایران و به طور اخص بر هنر متعهد کاظم چلیپا و نمونه هایی از آن که در دوره جنگ تولید شده اند، مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق تحلیل مرور سیستماتیک منابع و تحلیل تماتیک (موضوعی) آثار است. براین اساس به شیوه قضاوتی هدفمند 8 اثر از نقاش شناخته شده هنر انقلاب اسلامی کاظم چلیپا با محوریت دفاع مقدس به مثابه یکی از برآمدهای انقلاب اسلامی، انتخاب وتحلیل شد. این آثار شامل مرزبانان دشت شقایق 1359، جنگاوران جبهه نور 1359، ایثار 1360، طالیهداران نور 1361، خون بر شمشیر پیروز است. 1362، موش هایسکه خوار 1363 بسیجی 1364 بودند. نتایج نشان داد که چه از حیث موضوعی و چه از حیث محتوایی تجلی گفتمان انقلاب اسلامی در این آثار آشکار است. نتایج نشان داد که در 8 اثر بررسی شده از حیث محتوایی دوگانه و غیریت سازی از حق و باطل، فقیر و غنی و نور و ظلمت که عناصر ومولفه های گفتمانی انقلاب اسلامی نیز هستند انجام شده ودر مقابل همانندسازی گفتمان انقلاب اسلامی با واقعه عاشورا انجا شده است. همچنین عناصر و دال های گفتمانی امامت و رهبری، ولایت فقیه، ایثار، مقاوت، معنویت گرایی، جذب و کسب قدرت برای پیروزی نصر، برقراری امنیت، استقلال، مقاومت، بازگشت به خویشتن، جهاد، ظلم ستیزی، شهادت به عنوان دال های پیرامونی در گفتمان انقلاب اسلامی در آثار چلیپا به چشم می خورد و حتی عناوین آثار نیز بر مشخصه های گفتمانی انقلاب اسلامی بالاخص حق و باطل و نور و ظلمت ارجاع دارد، که نشان می دهد گفتمان انقلاب اسلامی بر آثار هنرمندان انقلاب اسلامی از حیث محتوایی اثر گذار بوده است.

انقلاب اسلامی، گفتمان انقلاب اسلامی، هنر متعهد، نقاشی، کاظم چلیپا