محمدرضا ابوئی مهریزی - استادیار دانشگاه بین المللی اهل بیت

کتاب هفتاد و سه ملت توسط مولفی ناشناس در سده نهم هجری به نگارش درآمده است. اثر مزبور در روزگاری به رشته تحریر درآمد که طی آن فصل مهمی از سیر تحولات فکری و مذهبی جهان اسلام به ویژه در شرق جهان اسلامی در قالب تعامل ظریف میان تسنن، تشیع و تصوف اسلامی در جریان بود. پرسش اصلی این پژوهش آن است که کتاب مزبور چه تصویری از گفتمان مذهبی سده نهم هجری ارائه می دهد این پژوهش با بررسی محتوایی این کتاب مختصر اما پربار نشان می دهد که مولف کتاب در قالب وصف ملل و نحل رایج در ایران و جهان اسلامی، دریافتی از دیانت اسلام را تداعی می کند که بیش از هر چیز بیانگر تسنن صوفی مشرب رایج در سده های هشتم و نهم هجری ایران است. از این رو این کتاب ضمن پافشاری بر مذهب اهل سنت و جماعت و مذمت اشکال گوناگون الحاد و زندقه، به بازتاب بینش عارفانه و اظهار محبت به اهل بیت: و برخی گرایش های تلویحی به تسنن متشیع می پردازد.

تسنن, تشیع, تصوف, ملل و نحل, هفتاد و سه ملت